CEBİR SUÇUNUN CEZASI VE ŞARTLARI NELERDIR? TCK 108 KAPSAMINDA CEBIR SUÇU

Cebir Suçu Nedir? (TCK 108)

Cebir suçu; fiziki güç kullanarak bir kimsenin belli bir davranışta bulunmaya zorlanmasıyla vücut bulur. Cebir suçu, TCK m.108’de “Hürriyete Karşı Suçlar” arasında düzenlenmesine rağmen, yaralama suçunun nitelikli hali olarak da kabul edilmektedir.

Cebir suçunun koruduğu hukuki fayda, vücut dokunulmazlığı, kişinin karar verme ve hareket özgürlüğüdür. Çünkü, kişinin vücut bütünlüğü ihlal edilerek bir şeyi yapması veya yapmaması istenmektedir.

Cebir Suçunun Unsurları Nelerdir?

Cebir suçunda fail, mağdura fiziksel güç (maddi zor) uygulayarak belli bir davranışta bulunmaya zorlar. Örneğin, bir kişinin sosyal medya hesaplarının şifresini zorla almak amacıyla kolunu bükmek veya tokat atmak, cebir suçunu oluşturur.

5237 sayılı TCK’nın 108. Maddesine göre, cebir suçu mağdura karşı zor kullanılarak şu seçimlik hareketlerle işlenebilir:

1. Bir şeyi yapmaya zorlama: Mağdurun iradesine aykırı bir davranışta bulunmaya mecbur bırakılması.
2. Bir şeyi yapmamaya zorlama: Örneğin, alacaklıyı darp ederek, alacağını icra takibine koymaktan vazgeçirmeye çalışmak bu kapsama girer.
3. Bir şeyin yapılmasına müsaade etmeye zorlama: Örneğin, arazi sahibini darp ederek izinsiz yol geçirmesine izin vermeye zorlamak.

Cebir suçunun temel unsuru, fiziksel güç kullanımıdır. Bu güç, mağdurun kendi iradesini oluşturma ve bu iradeye uygun hareket etme özgürlüğünü ihlal edecek düzeyde olmalıdır. Bu bağlamda:

• Mağdur, az da olsa fiziksel acıya maruz kalır. Örneğin, mağduru itmek ya da irade serbestisini ortadan kaldırmak amacıyla ilaç veya uyuşturucu madde vermek de cebir suçu kapsamında değerlendirilir.
• Cebir yalnızca maddi (fiziksel) bir güç içerir. Manevi cebir, yani tehdit ile bu suçun işlenmesi mümkün değildir.

Cebir suçunun cezası, genellikle kasten yaralama suçunun cezasına belli bir oranda artırım yapılmasıyla belirlenir. Bu nedenle, cebir suçu kasten yaralamanın nitelikli hali olarak da değerlendirilebilir.

• Kamu görevlisine karşı cebir kullanıldığında, bu fiil “görevi yaptırmamak için direnme” suçu kapsamına girer.

• TCK m.108, tamamlayıcı bir norm niteliğindedir. Cebir çoğunlukla başka suçların bir unsuru olarak karşımıza çıkar. Eğer cebir, başka bir suçun unsuru olarak gösterilmiş ise, fail ayrıca cebir suçundan cezalandırılmaz. Örneğin:

1. Yağma (TCK 148-149),
2. Kişiyi hürriyetinden yoksun kılma (TCK 109/2),
3. Cinsel istismar (TCK 103/2-3),
4. Cinsel saldırı (TCK 102/2-3).

Bu gibi durumlarda, faile yalnızca işlenen diğer suçun cezası verilir; cebir suçu nedeniyle ayrıca bir ceza uygulanmaz.

Cebir Suçunun Cezası Ne Kadardır?

Cebir suçunda uygulanacak ceza, kasten yaralama suçundan verilecek cezaya belli bir oranda artırım yapılmasıyla belirlenir (TCK m.108).

Cebir Suçunda Cezanın Belirlenmesi:

Bir kişinin bir şeyi yapmaya, yapmamaya veya kendisinin yapmasına izin vermeye zorlanması amacıyla cebir kullanılması durumunda, failin cezası kasten yaralama suçuna ilişkin hükümlere göre belirlenir. Ardından, bu ceza 1/3 ila ½ oranında artırılır.

Kasten yaralama suçu, TCK’nın 86 ve 87. Maddelerinde düzenlenmiştir. Cebir suçunda ceza belirlenirken öncelikle bu maddeler uyarınca ceza tespit edilir; ardından cebir suçu nedeniyle artırım yapılır.

Örnek:

• Fail, silahla kasten yaralama suçundan dolayı TCK m.86/1’e göre alt sınırdan 1 yıl hapis cezası almış olsun.
• Bu ceza, TCK m.86/3 kapsamında silahla işlenmiş olması nedeniyle yarı oranında artırıldığında 1 yıl 6 aya çıkar.
• Eğer bu eylem aynı zamanda cebir suçu teşkil ediyorsa, 1 yıl 6 ay hapis cezası TCK m.108’e göre takdiren ½ oranında artırılır ve sonuç ceza 2 yıl 3 ay hapis olur.

Cebir Suçu Şikayete Bağlı Mı?

Cebir Suçunda Uzlaşma:

Uzlaşma, suç isnadı altındaki kişi ile suçtan zarar gören mağdurun, bir uzlaştırmacı aracılığıyla iletişim kurarak anlaşmaya varmasıdır. Ancak, cebire dayalı suçlar uzlaşma kapsamına girmez.

Cebir Suçunda Şikayet ve Soruşturma:

Cebir suçu, şikayete tabi suçlardan değildir. Bu nedenle savcılık tarafından kendiliğinden (resen) soruşturulur. Cebir suçu şikayete bağlı olmadığından bu suç için herhangi bir şikayet süresi de bulunmamaktadır. Cebir suçu mağduru kamu davasına şikayetçi olarak müdahil olsa dahi, şikayetten vazgeçmek ceza davasının düşmesine yol açmaz. Ayrıca cebir suçu, dava zamanaşımı süresi içerisinde savcılığa şikayet veya ihbar yoluyla her zaman bildirilebilir.

Cebir Suçunda Dava Zamanaşımı:

Cebir suçunda dava zamanaşımı, suç işlendiği tarihten itibaren belirli bir süre içinde dava açılmadığında veya dava açılmış olsa bile süresi içinde sonuçlanmadığında, ceza davasının düşmesi sonucunu doğurur. Cebir suçunun basit hali (TCK m.86/1) için dava zamanaşımı süresi 8 yıldır. Bu süre içinde dava açılmazsa veya açılan dava sonuçlanmazsa, ceza yargılaması sona erer.

Cebir suçu, soruşturma ve kovuşturması kamu adına yürütülen suçlardan biri olup, hukuki süreçte zamanaşımı süresine riayet edilmesi önemlidir.

Cebir Suçunun Şartları ve Yargı Süreci

Cebir suçunun cezası, kasten yaralama suçunun cezasının arttırılması ile belirlenir. Ancak, kasten yaralamanın basit hali işlendiğinde adli para cezasına hükmedilmesi mümkün değildir. Cebir suçu, kasten yaralamanın daha hafif bir şekliyle işlendiği durumlarda, basit tıbbi müdahaleyle giderilebilecek düzeyde olduğunda, mahkeme fail hakkında adli para cezası verebilir.

Ceza ertelenmesi, mahkemenin verdiği cezanın cezaevinde infaz edilmesinden şartlı olarak vazgeçmesidir. TCK m.51/1’e göre, iki yıl veya daha az süreyle hapis cezasına mahkum olan kişiler için ceza ertelenebilir. Cebir suçunda da, cezanın 2 yıl ve altında olması durumunda mahkeme, failin cezasının ertelenmesine karar verebilir.

Hükmün açıklanmasının geri bırakılması (HAGB), sanığın cezasının belirli bir denetim süresiyle ertelenmesi ve bu süre içinde kasıtlı suç işlememesi durumunda cezanın ortadan kaldırılmasıdır. Bu karar, mahkemenin takdirine bağlı olup, 2 yıl veya daha az hapis cezası verilen cebir suçları için uygulanabilir.

Cebir Suçu Soruşturma ve Kovuşturma

Soruşturma Aşaması: Cebir suçu şikayete tabi bir suç değildir ve bu suç, savcılığın resen takip edeceği suçlar arasında yer alır. Savcı, suç işlendiğiyle ilgili bilgi aldıktan sonra araştırma yapar, delilleri toplar ve yeterli delil bulunması halinde iddianame düzenler.

Kovuşturma Aşaması: Soruşturma tamamlandıktan sonra, iddianame düzenlenir ve dava açılır. Bu aşama, duruşma ve hükümle sonuçlanır.

Cebir Suçunda Gözaltı ve Tutukluluk

Gözaltı: Cebir suçu şüphesiyle gözaltına alma, savcının talimatıyla yapılabilir. Gözaltı süresi 24 saati geçemez.

Tutuklama: Tutuklama kararı, kuvvetli suç şüphesinin varlığı ve somut delillerin bulunması durumunda verilebilir. Ancak, basit tıbbi müdahale ile giderilebilecek cebir suçlarında tutuklama kararı verilemez. Tutuklama, yalnızca daha ağır suçlarda ve cezaların üst sınırı iki yıldan fazla olduğu durumlarda uygulanabilecek bir koruma tedbiridir.

Cebir suçu, yargılama sürecinde uygulanan bu yöntemler sayesinde, suçun niteliğine ve failin durumuna göre cezalandırılabilir ve failin cezası, şartlı erteleme veya adli para cezasına çevrilebilir.

Cebir Suçu ile İlgili Yargıtay Kararları

4. Ceza Dairesi 2015/29019 E. , 2016/5457 K.

MAHKEMESİ :Asliye Ceza Mahkemesi

SUÇ : Cebir

HÜKÜM : Mahkumiyet

…

Vicdani kanının oluştuğu duruşma sürecini yansıtan tutanaklar belgeler ve gerekçe içeriğine göre yapılan incelemede başkaca nedenler yerinde görülmemiştir.

Ancak;

1-Mahkemenin kabulünde, katılanın 250 TL olan alacağını sanıktan istediği, ancak sanığın geçiştirdiği ve birkaç gün sonra da katılanın dükkanına gittiği ve “benim sana borcum yok” diyerek katılanı alacağından vazgeçirmek amacıyla yumrukladığının belirtilmesi karşısında; sanığın yaralama eyleminin TCK’nın 108. Maddesinde karşılığını bulan “bir şeyi yapmaması için cebir kullanılması” niteliğinde olmadığı gözetilmeden yaralama suçundan verilen cezanın cebir nedeniyle artırılması,

2-Anayasa Mahkemesi’nin hükümden sonra 24/11/2015 gün ve 29542 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan … ve … sayılı kararı ile TCK’nın 53. Maddesinin (1) numaralı fıkrasının (b) bendine yönelik olarak vermiş olduğu iptal kararlarının uygulanması zorunluluğu,

Bozmayı gerektirmiş ve sanık … temyiz nedenleri ile tebliğnamedeki düşünce yerinde görüldüğünden HÜKMÜN BOZULMASINA, yargılamanın bozma öncesi aşamadan başlayarak sürdürülüp sonuçlandırılmak üzere dosyanın esas/hüküm mahkemesine gönderilmesine, 23.03.2016 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.

4.Ceza Dairesi 2015/7676 E. , 2015/30232 K.

MAHKEMESİ : Kayseri(Kapatılan) 7. Sulh Ceza Mahkemesi

TARİHİ : 10/04/2014

NUMARASI : 2014/29 (E) ve 2014/351 (K)

SUÇLAR : Tehdit, yaralama, cebir

…

Vicdani kanının oluştuğu duruşma sürecini yansıtan tutanaklar belgeler ve gerekçe içeriğine göre yapılan incelemede; başkaca nedenler yerinde görülmemiştir.

Ancak;

1-Sanığın, istediği ilacı yazmayan katılana “ilacı yazmanız için illa sizi dövmemiz mi lazım, illa sizi vurmamız mı lazım” biçiminde sözler söyleyip akabinde darp ettiği eyleminde, söylenen sözlerin yaralama iradesini açıklamaya yönelik olması nedeniyle sadece cebir suçunun oluştuğunun anlaşılması karşısında, TCK’nın 61. Maddesindeki ölçütler ve aynı Kanunun 3. Maddesindeki “fiilin ağırlığı ile orantılı ceza verilmesi ilkesi” çerçevesinde alt sınırdan uzaklaşılarak temel cezanın belirlenmesi gerektiği gözetilmeden, tehdit suçundan da ayrıca mahkumiyet hükmü kurulması,

2-Kendisini vekil ile temsil ettiren katılan yararına karar tarihinde yürürlükte bulunan 2014 yılı Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi gereğince vekalet ücretine hükmedilmesi gerektiğinin gözetilmemesi,

Kanuna aykırı ve sanık O.. T.. ve katılan B.. Y.. vekilinin temyiz nedenleri yerinde görüldüğünden tebliğnameye uygun olarak HÜKÜMLERİN BOZULMASINA, yargılamanın bozma öncesi aşamadan başlayarak sürdürülüp sonuçlandırılmak üzere dosyanın esas/hüküm mahkemesine gönderilmesine, 01/06/2015 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.