Evlilik Sözleşmesi ve Mal Paylaşımı: Hukuki Süreçler ve Dikkat Edilmesi Gerekenler

Aile hukuku ve evlilik hukuku, evlenme sözleşmesinin nasıl kurulacağı, boşanma, evlenmenin iptali, ortak çocukların velayeti, nafaka gibi bir çok konuyu düzenlediği gibi, evlilik birliği içerisinde eşlerin edindiği malların mülkiyetini ve evlilik sözleşmesi sona erdiğinde bu malların nasıl paylaşılacağını da düzenlemektedir.

Aile ve boşanma hukuku avukatınız, Viridis Legal Partners olarak sizlere boşanma, mal paylaşımı, nafaka gibi hukuki uyuşmazlıklarınızda destek sunmak için buradayız. Evlilik sözleşmelerinizin hazırlanması ve hükümlerinin uygulanması gibi konularda da İstanbuldaki boşanma hukuku avukatlarınız olarak yanınızdayız.

Evlilik Sözleşmesi Nedir ve Neden Yapılır?

Evlilik sözleşmesi, hukukumuzdaki adı ile mal rejimi sözleşmesi, Türk Medeni Kanununun 202. ve devamı maddelerinde, Eşler Arasındaki Mal Rejimi, başlığı altında düzenlenmiştir. Evlilik sözleşmesi, eşlerin evlenmeden önce ya da evlendikten sonra yapabilecekleri ve eşlerin kanundaki sınırlar kapsamında bir mal rejimine karar verdikleri, mal rejimini kaldırdıkları veya değiştirdikleri sözleşme olarak tanımlanabilir.

TMK 202/2. maddesine göre; “Eşler, mal rejimi sözleşmesiyle kanunda belirlenen diğer rejimlerden birini kabul edebilirler.” Buna göre eşler evlilik sözleşmesi ile ancak kanunda belirlenen mal rejimlerinden birine karar verebilirler. Hukukumuzda yasal mal rejimi edinilmiş mallara katılma olup seçimlik mal rejimleri ise; mal ayrılığı, mal ortaklığı ve paylaşmalı mal ortaklığından ibarettir. Buna göre eşler yasal mal rejimi dışında bir düzenleme yapmak istiyorlarsa kanunda sayılan mal rejimlerinden birine karar vermek zorundadırlar.

Evlilik Sözleşmesi İle Düzenlenen Mal Rejimi Çeşitleri Nelerdir?

Edinilmiş Mallara Katılma Rejimi:

Edinilmiş mallara katılma rejimi yasal mal rejimi olup eşlerin bu mal rejimine tabi olmak için bir sözleşme yapmalarına gerek yoktur. Bu mal rejimi eşlerin kişisel malları ile edinilmiş malların ayrıştırılıp bu ayrımında mal paylaşımı sırasında dikkate alınması esasına dayanır.

Mal Ayrılığı:

Bu mal rejimi eşlerin her birinin mülkiyetinde bulunan mallar üzerinde serbestçe tasarrufta bulunabildikleri ve evliliğin sona ermesi durumunda mülkiyetlerindeki malların herhangi bir paylaşıma tabi tutulmaması esasına dayanır. Mal ayrılığı rejimi 2002 öncesinde hukukumuzun yasal mal rejimi olup eşler evlilik sözleşmesi ile bu mal rejiminin uygulancağına karar verebilirler.

Mal Ortaklığı:

Mal ortaklığı rejiminde eşlerin malları hakkında kişisel mal ve edinilmiş mal ayrımına gidilmez. Eşler tüm mallar tüm mallar üzerinde müştereken maliktirler. Eşler bu mal rejimine evlilik sözleşmesi ile karar verebilirler. Kaldı ki uygulama da eşler çoğunlukla evliik sözleşmesi ile aralarında mal ayrılığı rejiminin geçerli olacağını düzenlerler.

Paylaşmalı Mal Ayrılığı:

Paylaşmalı mal ayrılığı rejimi de evlilik sözleşmesi ile belirlenebilecek seçimlik mal rejimlerinden biri olup hem ednilmiş mallara katılma rejimine hem de mal ayrılığı rejimine ait unsurları bünyesinde barındırır.

Evlilik Sözleşmesi Nasıl Yapılır?

Öncelikle belirtelim ki; eşlerden birinin yabancı ise evlilik sözleşmesi yapılırken tercüman bulundurulması da bir zorunluluktur.

Eşlerden birinin diğerine evlilik sözleşmesi dayattığı diğer bir deyişle; eşim evlilik sözleşmesi istiyor, ben istemiyorum; diyen evlilik adayları oldukça yaygındır. Bu durumda taraflardan sadece birinin istemesi üzerine evlilik sözleşmesi yapılması ya da mal rejiminin değiştirilmesi söz konusu olmayacaktır ve yine edinilmiş mallara katılma rejimi uygulama alanı bulacaktır. Yani evlilik sözleşmesi yapılabilmesi için her iki eşin de evlilik sözleşmesi yapma konusunda uzlaşmış olması gerekmektedir.

Evlilik Sözlemesi Nerede Yapılır?

TMK 205. maddesi gereği; “Mal rejimi sözleşmesi, noterde düzenleme veya onaylama şeklinde yapılır. Ancak, taraflar evlenme başvurusu sırasında hangi mal rejimini seçtiklerini yazılı olarak da bildirebilirler.” Buna göre eşler mal rejimini nikah akdi sırasında belirlemedilerse ancak noterde düzenleme ya da onaylama şeklinde yapabilirler.

Evlilik sözleşmesi yapmak isteyen eşlerin üç fotoğraf ve kimlikleri ile notere gitmeleri yeterli olacaktır. Bununla birlikte evlilik sözleşmesinin hazırlanmasında bir boşanma avukatından yardım almaları gerekmektedir.

Evlilik Sözleşmesi Ne Zaman Yapılır?

Evlilik sözleşmesi TMK 203. maddesine göre; “Mal rejimi sözleşmesi, evlenmeden önce veya sonra yapılabilir.” buna göre evlilik sözleşmesinin mutlaka evlenmeden önce yapılmasına gerek bulunmamaktadır. Evlilik sırasında da, yani evlendikten sonra da evlilik sözleşmesi yapılabilmektedir.

Mal Paylaşımı Süreci Nasıl İşler?

Türk hukukunda eşlerin mallarının evlilik sona erdikten sonra nasıl paylaşılacağı mal rejimlerinin ve mal paylaşımının konusunu oluşturur. Boşanma da ölüm ve gaiplik ile birlikte evliliği sona erdiren durumlardan biridir. Boşanmada en çok uyuşmazlık konusu olan hususlardan biri de mal paylaşımıdır.

Eşler bir evlilik sözleşmesi yaptılar ise boşanmada mal paylaşımı evlilik sözleşmesi ile belirlenen mal rejimine göre yapılmaktadır. Örneğin eşler evlilik sözleşmesi ile mal yarılığı rejimine karar vermişler ise boşanmada eşlerin birbirlerinin malları üzerinde hak iddia etmesi söz konusu olamayacaktır. Eşler bir evlilik sözleşmesi yapmadılar ise mal paylaşımı TMK hükümleri kapsamında edinilmiş mallara katılma rejimine göre yapılacaktır.

Evlilik Sözleşmesinde Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar

Aile ve boşanma hukukunda tam bir sözleşme serbestisinden söz edilmesi mümkün değildir. Buna göre eşler evlilik, evlilik malları, çocukların velayeti gibi hususlarda serbestçe sözleşme yapamazlar. Örneğin sözleşme ile eşlerin sadakat borcunun ortadan kaldırılması mümkün olamayacaktır.

Evlilik sözleşmesinde dikkat edilecek hususlar bakımından özellikle evlilik sözleşmesi maddeleri kapsamında düzenlenebilecek ve düzenlenemeyecek hususların bilinmesi önem arz eder.

Burada TMK 203. maddesi ve TMK 184/1-5 maddesi birlikte değerlendirilmelidir. TMK 203. maddesine göre “Taraflar, istedikleri mal rejimini ancak kanunda yazılı sınırlar içinde seçebilir, kaldırabilir veya değiştirebilirler.” . Buna göre eşler mal rejimini serbestçe kararlaştırabilirler ancak boşanmanın ferileri, örneğin nafaka, tazminatlar, çocuğun velayeti gibi hususlar bu madde içerisinde anılmamıştır. Buna karşılık TMK 184/1-5 maddesine göre “Boşanma veya ayrılığın fer’î sonuçlarına ilişkin anlaşmalar, hâkim tarafından onaylanmadıkça geçerli olmaz. ” . Buna göre ise eşlerin evlilik devam ederken boşanmanın sonuçlarını düzenleyen sözleşmeler yapmalarının bir geçerliliği olmayacaktır. Örneğin eşlerin evlilik sırasında “Boşanma halinde eşler birbirlerine nafaka ödemezler.”, “Aldatan eş diğer eşe 500.000TL manevi tazminat öder. ”, “Boşanmaya kusuru ile neden olan eş diğer eşe 200.000TL maddi tazminat öder.” şeklinde evlilik sözleşmesine eklenen hükümler geçersiz olacaktır.

Buna karşılık eşler evlillik sözleşmesi ile yeni kişisel mal statüleri yaratabilirler. Artık değer ve katılma alacağı gibi edinilmiş mallara katılma rejiminden doğan alacak kalemleri hakkında düzenleme yapabilirler. Ya da bambaşka bir mal rejimine karar verebilirler.

Evlilik Sözleşmesinin İptal ve Geçersizlik Koşulları

Evlilik sözleşmesinin geçerli olabilmesi için bu sözleşmenin öncelikle kanunla gösterilen şekil şartlarına uygun olarak yapılmış olması gerekir. Yukarıda da ifade ettiğimiz üzere evlilik sözleşmesi eğer nikah akdi sırasında mal rejimi hakkında eşlerin beyanda bulunması söz konusu değil ise noterde onaylama ya da düzenleme şeklidne yapılmalıdır. Noterde yapılmayan evlilik sözleşmeleri geçersiz olur.

Eşlerden biri evlilik sözleşmesini hata, hile ya da korkutma nedeni ile imzaladı ise evlilik sözleşmesi iptal edilebilir. Ancak bu durumda hataya düşen ya da hile ile kendisine evlilik sözleşmesi imzalatılan ya da evlilik sözleşmesi imzalaması için tehdit edilen eş hataya düştüğünü, kandırıldığını öğrenmesinden ya da korkutma sebebinin ortadan kalkmasından itibaren bir yıl içerisinde sözleşme ile bağlı olmadığını diğer eşe bildirmelidir. Aksi halde evlilik sözleşmesinin iptal edilmesi söz konusu olmayacaktır.

Evlilik sözleşmesinin iptal edilmesini isteyen eş yerleşim yerindeki aile mahkemesinde dava açmak sureti ile evlilik sözleşmesinin iptalini talep edebilir.

Evlilik Sözleşmesi ile Mal Paylaşımı Nasıl Etkilenir?

Eşler mal rejimi olarak edinilmiş mallara katılma dışında bir mal rejimi belirlemek istiyorlarsa mutlaka bir evlilik sözleşmesi yapmaları gerekir. Evlilik sözleşmesi ile çoğunlukla mal ayrılığı rejimine karar verildiği görülmektedir. Bununla eşler evlilik sırasında edindikleri tüm malları kendi mülkiyetlerinde tutmakta ve diğer eşin bu mallar hakkında bir talepte bulunma hakkı olmamaktadır. Bu da eşlere ekonomik bir güvence ve koruma sağladığı düşüncesi ile tercih edilmektedir.