Hakaret Suçu Nedir? TCK 125’e Göre Hakaret Suçu ve Cezası

hakaret sucu ve cezasi

TCK 125 kapsamında hakaret suçu, bir kişiye onur, şeref ve saygınlığını zedeleyecek sözler sarf etmekle işlenir. Hakaret suçu, yazılı, sözlü veya görüntülü olarak, mesaj veya sosyal medya gibi dijital platformlar üzerinden de işlenebilir. Suçun cezası, 3 aydan 2 yıla kadar hapis veya adli para cezasıdır. Kamu görevlisine karşı görevinden dolayı hakaret suçu işlendiğinde ceza, yarı oranında artırılır. Hakaret davası mağdurun şikayeti üzerine açılır ve uzlaşmaya tabi suçlar arasındadır.

Hakaret Suçu Nedir? (TCK 125)

Türk Ceza Kanunu’nun (TCK) 125. Maddesine göre hakaret suçu, bir kişinin onur, şeref ve saygınlığına saldırı niteliği taşıyan davranışlarda bulunulmasıdır. Bu suç, mağdurun toplum nezdindeki itibarını zedelemeyi amaçlayan ya da zedeleyen sözler, davranışlar veya hareketler aracılığıyla işlenir. Hakaret suçu, mağdurun doğrudan kişiliğine yönelik bir saldırı olduğundan, kişinin manevi değerlerini koruma altına alan bir düzenlemedir.

Kişinin onur, şeref ve saygınlığına saldırı teşkil eden davranışlar, bir kişiyi küçük düşürmek, aşağılamak, kişiliğine veya değerine yönelik olumsuz nitelendirmelerde bulunmak, hakaret içeren sözler kullanmak veya olumsuz ima ve ithamlarla mağdurun onuruna saldırıda bulunmaktır. Hakaret suçu, doğrudan mağdura karşı gerçekleştirilebileceği gibi, mağdurun gıyabında başka kişiler aracılığıyla da işlenebilir. Dijital ortamda mesajlar, sosyal medya paylaşımları ve kamuya açık platformlar aracılığıyla da bu suçun işlenmesi mümkündür.

Hakaret suçu ile eleştiri ve ifade özgürlüğü arasında ince bir sınır bulunur. Eleştiri, bir kişinin ya da bir olayın tarafsız bir şekilde, kişilik haklarına zarar vermeden değerlendirilmesidir. Eleştiri ve ifade özgürlüğü, toplumun gelişmesi ve demokrasinin işleyebilmesi için önemlidir, ancak bu özgürlükler başkalarının onur ve saygınlığına zarar vermemelidir. Yani eleştiri, kişiyi aşağılamaya, küçük düşürmeye veya toplum nezdinde değerini düşürmeye yönelik bir hal alırsa hakaret suçu oluşabilir. Mahkemeler, bu ayrımı yaparken toplumun genel değerlerini ve somut olayın koşullarını dikkate alır.

Hakaret Suçunun Unsurları Nelerdir?

Hakaret suçunun oluşabilmesi için belli unsurların bir araya gelmesi gerekmektedir. Bu unsurlar, suçun maddi ve manevi yönleri ile şikayete bağlı olup olmadığı gibi özellikleri içerir.

Maddi Unsurlar:

Hakaret suçunun maddi unsurları, failin mağdura yönelik gerçekleştirdiği fiili davranışlardır. Fail, mağduru aşağılayıcı, küçük düşürücü veya onurunu zedeleyici bir söz, yazı veya davranışta bulunmuş olmalıdır. Bu davranış, doğrudan mağdurun yüzüne karşı yapılabileceği gibi, gıyabında üçüncü kişilere yönelik de olabilir. Hakaret teşkil eden bu davranışlar, mağdurun onur, şeref ve saygınlığını hedef almalıdır. Ayrıca, hakaret suçunun dijital ortamda (sosyal medya, mesajlaşma vb.) da işlenebileceği unutulmamalıdır.

Manevi Unsurlar:

Hakaret suçunda manevi unsur, failin kasıtlı olarak bu suçu işlemesidir. Yani fail, mağduru bilerek ve isteyerek küçük düşürmeye, onurunu zedelemeye yönelik davranışta bulunmalıdır. Hakaret suçunun taksirli hali (dikkatsizlik, ihmal sonucu işlenme) yoktur; yalnızca kasten işlenen fiiller hakaret suçu sayılır. Failin kastı, mağdurun kişilik haklarına zarar verme niyeti taşımalıdır.

Şikayet Unsuru:

Hakaret suçu, mağdurun şikayetine bağlı bir suçtur. Suçun soruşturulması ve kovuşturulması için mağdurun şikayetçi olması gerekir. Şikayet süresi, mağdurun suçu ve faili öğrendiği tarihten itibaren 6 aydır. Ancak suç, kamu görevlisine karşı görevinden dolayı işlendiğinde veya hakaret alenen yapıldığında, şikayet şartı aranmadan re’sen soruşturma başlatılabilir. Bu durumlarda suçun niteliği ağırlaştığı için ceza miktarları da artabilir.

TCK 125’e Göre Hakaret Suçunun Cezası

Hakaret suçu, TCK 125. Maddeye göre basit veya nitelikli halleriyle farklı cezalar öngörmektedir. Suçun işlenme şekline ve mağdurun niteliğine göre ceza miktarları değişiklik gösterir.

Basit Hakaret:

TCK 125’in 1. Fıkrasına göre, basit hakaret suçu, herhangi bir kişiye doğrudan hakaret edilmesi durumunda uygulanır. Basit hakaret suçu işlendiğinde, fail hakkında 3 aydan 2 yıla kadar hapis cezası veya adli para cezası öngörülmektedir. Hakaretin doğrudan kişiye yönelik olması veya birebir görüşmelerde sarf edilen küçük düşürücü sözler bu kapsamdadır.

Nitelikli Hakaret:

TCK 125/2-4 fıkralarına göre hakaretin nitelikli hali, suçun belirli durumlarda işlenmesiyle oluşur. Bu haller şunlardır:

Kamu görevlisine hakaret: Eğer hakaret, bir kamu görevlisine görevinden dolayı yapılmışsa, verilecek ceza yarı oranında artırılır. Örneğin, bir memura görevini ifa ederken yapılan hakaret daha ağır cezalandırılır.

Alenen hakaret: Hakaret suçu, alenen yani başkalarının da duyabileceği, görebileceği şekilde yapılmışsa (örneğin sosyal medya paylaşımları yolu ile hakaret gibi), ceza altıda bir oranında artırılır.

Mesajla veya Sosyal Medyada Hakaret:

WhatsApp, SMS, sosyal medya platformları (Twitter, Instagram, Facebook vb.) veya telefon gibi iletişim araçlarıyla hakaret de TCK 125 kapsamına girer. Bu tür dijital mecralarda yapılan hakaretler, yazılı veya sözlü olarak mağdurun onuruna saldırı niteliğinde sayılır. Elektronik ortamda işlenen hakaret suçu, genellikle delil niteliği taşır ve bu suçlar, mahkemelerde mesajların veya paylaşımların kayıtları üzerinden değerlendirilir. Sosyal medyada işlenen hakaret suçu da 3 aydan 2 yıla kadar hapis veya adli para cezası ile cezalandırılır. Aleniyet unsuru varsa ceza artırılır.

Hakaret Suçu Şikayete Bağlı Mı?

Hakaret suçu, genel olarak şikayete bağlı bir suçtur. Bu demek oluyor ki, hakaret suçunun soruşturulması ve kovuşturulması için mağdurun şikayette bulunması gereklidir. Mağdur, hakarete uğradığını düşündüğü takdirde suçun işlendiği tarihten itibaren yetkili mercilere başvurarak şikayette bulunmalıdır. Şikayet olmaksızın hakaret suçu re’sen soruşturulmaz. Ancak, bazı durumlarda hakaret suçu şikayet şartı aranmadan da soruşturulabilir. Özellikle hakaretin kamu görevlisine karşı görevinden dolayı işlenmesi ya da hakaretin alenen yapılması durumunda, şikayet gerekmeksizin soruşturma başlatılabilir.

Hakaret suçunda mağdurun şikayet hakkı sürelidir. Şikayet süresi, mağdurun hakareti ve faili öğrendiği tarihten itibaren 6 aydır. Bu süre içinde mağdur şikayetçi olmazsa, şikayet hakkını kaybeder ve suç soruşturulamaz. Ayrıca, ceza davası açısından hakaret suçunun genel dava zamanaşımı süresi 8 yıldır. Bu süre içinde dava açılmazsa suç zamanaşımına uğrar ve fail cezalandırılamaz.

Hakaret Suçunda Uzlaşma ve Tazminat

Hakaret Suçu ve Uzlaşma Süreci

Hakaret suçu, uzlaşmaya tabi suçlar arasında yer alır. Bu nedenle, hakaret suçu işlendiğinde savcılık tarafından soruşturma başlatıldıktan sonra taraflar arasında uzlaşma süreci devreye girer. Uzlaşma süreci, mağdur ve failin arabulucular aracılığıyla anlaşmaya varmasını amaçlar. Eğer taraflar uzlaşmaya varırsa, dava açılmadan süreç sona erdirilir. Uzlaşma sağlanamazsa, dava açılır ve yargılama devam eder. Ancak, kamu görevlisine görevinden dolayı yapılan hakaret suçları uzlaşma kapsamına girmez.

Hakaret Suçu ve Manevi Tazminat

Hakarete uğrayan kişi, cezai süreç dışında ayrıca manevi tazminat davası açma hakkına sahiptir. Hakaret, kişinin onur, şeref ve saygınlığını zedelediği için mağdur, uğradığı manevi zararın tazmin edilmesi amacıyla hukuk mahkemelerine başvurarak tazminat talep edebilir. Bu davalarda, hakaretin ağırlığı, olayın koşulları ve mağdurun yaşadığı manevi zarar değerlendirilerek bir tazminat miktarı belirlenir. Manevi tazminat davası, ceza davasından bağımsız olarak yürütülür ve mağdurun onurunun korunması için önemli bir hukuki yoldur.

Hakaret Suçu İle İlgili Yargıtay Kararları

T.C. YARGITAY 4. CEZA DAİRESİ E. 2020/438 K. 2022/10102 T. 13.4.2022

TEHDİT VE HAKARET SUÇU

  • BİR HAREKETİN TAHKİR EDİCİLİĞİ
  • YALANCISIN SÖZÜNÜN HAKARET NİTELİĞİ
  • SAVUNMA HAKKI
  • HAKARET SUÇUNUN PASTAHANEDE İŞLENMESİ
  • HAKARET SUÇUNUN ALENİ ORTAMDA İŞLENMEMESİ

ÖZET : Dava, tehdit ve hakaret suçlarına ilişkindir. Sanığın aşamalarda tehdit ve hakaret suçlamalarını kabul etmemesi karşısında, söz konusu eylemlere ilişkin delilin, soruşturma aşamasındaki ifadesinden ibaret olduğu anlaşılanın tanık sıfatıyla beyanı tespit edilmeden, soruşturma ifadesiyle yetinilip hükümlere esas alınması suretiyle, CMK’nın 210/1. Maddesine aykırı davranılması hatalıdır.

Bir hareketin tahkir edici olup olmadığı bazı durumlarda nispi olup, zamana, yere ve duruma göre değişebilmektedir. Kamu görevlileri veya sivil vatandaşa yönelik her türlü ağır eleştiri veya rahatsız edici sözlerin hakaret suçu bağlamında değerlendirilmemesi, sözlerin açıkça, onur, şeref, ve saygınlığı rencide edebilecek nitelikte somut bir fiil veya olgu isnadını veya sövmek fiilini oluşturması gerekmektedir.

Sanığın söylediği kabul edilen “yalancısın” sözünün, şikayetçinin onur, şeref ve saygınlığını rencide edici boyutta olmayıp, ağır eleştiri niteliğinde olduğu ve hakaret suçunun unsurlarını oluşturmadığı gözetilmeden, yerinde görülmeyen gerekçeyle hakaret suçundan sanığın mahkumiyetine karar verilmesi hatalıdır.

Tehdit suçundan kurulan hükümde sanığa ek savunma hakkı verilmeden, iddianamede gösterilmeyen TCK’nın 106/1. Maddesinin ilk cümlesinin uygulanması suretiyle, CMK’nın 226/2. Maddesine aykırı davranılması hatalıdır.

Hakaret suçunun, aleni yerlerden sayılan pastahane içerisinde işlendiği anlaşılmasına rağmen, sanığın cezasında TCK’nın 125/4. Maddesine göre artırım yapılmaması kanuna aykırıdır.

Hakaret suçunun aleni ortamda işlenmediğinin kabulüne göre ise temyiz incelemesi yapılan ve CMK’nın 251/1. Maddesi kapsamına giren suçlar yönünden; Anayasa’nın 38. Maddesiyle 5237 Sayılı TCK’nın 7 ve CMK’nın 251 vd. Maddeleri gereğince yeniden değerlendirme yapılması zorunluluğu bozmayı gerektirir.

SONUÇ : Bozmayı gerektirmiş, sanık Y. E. E.’nin temyiz nedenleri yerinde görülmekle, tebliğnameye uygun olarak, HÜKÜMLERİN BOZULMASINA, yargılamanın bozma öncesi aşamadan başlayıp sürdürülüp sonuçlandırılmak üzere dosyanın esas/hüküm mahkemesine gönderilmesine, 13.04.2022 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.

Hakaret Suçu Davası Ne Kadar Sürer?

Hakaret davası, mağdurun şikayeti üzerine açılır. Şikayet üzerine savcılık tarafından soruşturma başlatılır, deliller toplanır ve gerekli incelemeler yapılır. Bu süreçte, mağdurun hakareti ispat etmesi için dijital mesajlar, tanık beyanları, sosyal medya paylaşımları gibi deliller sunulabilir. Savcılık yeterli delil bulursa, davayı ceza mahkemesine taşır ve yargılama başlar. Davanın süresi; delillerin niteliği, tarafların savunmaları, mahkemenin iş yükü gibi faktörlere bağlı olarak değişir.

Hakaret Davası Sonuçları

Hakaret suçu sabit görülürse, mahkeme sanığa para cezası, hapis cezası ya da duruma göre hükmün açıklanmasının geri bırakılması (HAGB) kararı verebilir.

Para cezası: Hapis cezasının adli para cezasına çevrilmesiyle, sanık hapis yatmadan para ödeyerek cezayı tamamlayabilir.

Hapis cezası: Basit hakaret suçunda 3 aydan 2 yıla kadar hapis cezası verilebilir. Nitelikli durumlarda bu ceza artırılabilir.

Hükmün açıklanmasının geri bırakılması (HAGB): Sanığın sabıkası yoksa ve ceza 2 yılın altında ise, mahkeme HAGB kararı verebilir. Bu durumda, sanık denetim süresi içinde başka bir suç işlemezse, ceza infaz edilmez ve adli siciline işlenmez.

Hukuki Makaleler

Özel belgede sahtecilik suçu nedir? TCK 207’ye göre cezası, zamanaşımı, şikayet şartları ve Yargıtay kararları hakkında bilgi alın.

resmi belgede sahtecilik banner

Resmi belgede sahtecilik suçu nedir? TCK 204 kapsamında resmi evrakta sahtecilik cezası, zamanaşımı ve yargılama süreci hakkında detaylı bilgi edinin.

uyusturucuya-ozendirme-sucu (1)

Uyuşturucuya özendirme suçu nedir? TCK 190’a göre suçun unsurları, cezaları ve yargılama süreci hakkında detaylı bilgi.