Yağma Suçu Nedir? TCK 149’a Göre Cezası ve Unsurları

Yağma suçu, kamuoyunda yaygın bilinen bir diğer adı ile gasp suçu, başkasına ait bir malın cebir veya tehdit yoluyla alınması ya da bu malın alınmasına karşı koymamaya zorlanması şeklinde tanımlanır. Türk Ceza Kanunu’nda (TCK) hem basit hem de nitelikli hâlleriyle düzenlenen yağma suçu, mağdurun malvarlığına yönelik olduğu kadar beden ve irade özgürlüğünü de hedef alan karma bir suç niteliği taşır.

Bu yazıda, TCK’nın 148 ve 149. Maddelerinde düzenlenen yağma suçunun unsurlarını, suçun basit ve nitelikli hâllerini detaylı bir şekilde ele alacağız. Nitelikli yağma suçuna özgü cezaların kapsamı ve belirleyici koşulları inceleyeceğiz; ayrıca etkin pişmanlık uygulamalarının ceza hukukundaki yeri ve yağma suçuna etkisi açıklayacağız. Adaletin doğru bir şekilde sağlanabilmesi için bu suç tipine ilişkin temel bilgileri edinmek, hem mağdurlar hem de hukuki süreçte yer alanlar açısından büyük önem taşır.

Yağma Suçu Nedir ve Nasıl Tanımlanır?

Bu başlıkta 5237 sayılı Türk Ceza Kanunun 148. Maddesinde düzenlenen Yağma suçu özet olarak incelenmiştir. Türk Ceza Kanunun 148. Maddesinde Yağma suçunun basit şekli düzenlenmiş iken Türk Ceza Kanunun 149. Maddesinde Yağma suçunun nitelikli şekli düzenlenmiştir.

Yağma Suçunun Maddi Unsurları

Yağma Suçunda Fiil Unsuru:

Yağma suçunun fiil unsuru, bir kişiyi cebir veya tehdit yoluyla bir malı teslim etmeye veya malın alınmasına karşı koymamaya zorlamaktır. Suç, malın alınmasıyla tamamlanır. Bu nedenle, yağma suçunun sırf hareket suçu olduğu kabul edilir. Ancak, suçun yapısında hem araç (cebir veya tehdit) hem de amaç (malın alınması) hareketleri bulunmaktadır. Cebir, fiziksel güç kullanılarak gerçekleştirilirken; tehdit, mağdurun iradi özgürlüğünü korkutma yoluyla etkiler. Bu suçun oluşabilmesi için cebir ve tehdidin, malın alınması amacına yönelik kullanılması ve bu amaca elverişli olması gereklidir.

Cebir ve tehdit karşısında mağdurun başka bir seçeneği kalmamalı ve bu durumda failin malı doğrudan alması veya mağdurun teslim etmesi söz konusu olmalıdır. Yağma suçu, yalnızca malvarlığını değil, aynı zamanda kişi özgürlüğü ve vücut dokunulmazlığını da korur. Bu suç, icrai hareketlerle işlenen bir suçtur. Kullanılan cebir veya tehdit, mağduru malı teslim etmeye ya da alınmasına karşı koymamaya yönlendirmeye elverişli olmalıdır.(Yargıtay 6. Ceza Dairesi 2014/4873 E., 2016/3979 K.)“Cebir ve tehdidin, kişiyi malı teslim etmeye veya alınmasına ses çıkarmamaya yöneltmeye elverişli olması gerekir.”

Senedin Yağması:

• Bu özel yağma türünde, cebir veya tehdit yoluyla mağdur:
• Kendisi ya da başkası adına borç doğuracak bir senet vermeye,
• Var olan bir senedin hükümsüz kaldığını beyan eden bir belge imzalamaya,
• İleride senet haline gelebilecek bir belgeyi imzalamaya,
• Var olan bir senedi imha etmeye veya imhasına karşı koymamaya zorlanır. Bu fiillerin gerçekleştirilmesiyle senedin yağması suçu oluşur.

Nitelikli Yağma Suçu (TCK 149)

Türk Ceza Kanunu’nun 149. Maddesinde, yağma suçunun daha ağır cezayı gerektiren nitelikli hallerine yer verilmiştir. Bu durumlarda suç, mağdur üzerinde daha yoğun bir korku ve baskı yaratmakta, dolayısıyla suçun temel şekline verilen cezalar yetersiz kalmaktadır. Kanun koyucu, bu tür haller için cezada artırıma giderek mağduru koruma amacını gütmüştür.

• Silahla Yağma Suçu

Yağma suçunun silahla işlenmesi, cezayı artıran bir nitelikli haldir. Silahla yağma suçunun anlaşılmasında silah tanımı ve kullanım şartlarının da değerlendirilmesi gerekir.

Silahın tanımı: TCK Madde 6’ya göre silah, ateşli silahlar, patlayıcı maddeler, kesici ve delici aletler gibi saldırı ve savunmada kullanılmaya uygun araçları kapsar. Ayrıca yakıcı, aşındırıcı, yaralayıcı, boğucu, zehirleyici, nükleer, kimyasal veya biyolojik maddeler de bu tanım kapsamında değerlendirilir.

Kullanım şartı: Suçun işlenmesi sırasında silahın fiilen kullanılması ve mağduru korkutmaya elverişli olması gerekir. Yargıtay kararlarına göre, failin silahın korkutucu etkisinden faydalanmış olması aranır.

• Failin Kendini Tanınmayacak Hale Getirmesi

Bu nitelikli hal, failin suçu işlemeden önce kendini tanınmayacak bir duruma sokmasıyla gerçekleşir. Mağdurun faile ilişkin algısının değişmesi veya failin tanınmamak için icra sırasında kendini gizlemesi bu kapsamda değerlendirilir.

• Birden Fazla Kişi Tarafından Birlikte İşlenmesi

Birden fazla failin suça iştirak etmesi, mağdur üzerinde daha fazla korku yaratacağı için cezayı artırıcı bir nitelikli haldir. Ancak, bu durum azmettiren ya da yardım edenlerin olduğu iştirak hallerini kapsamaz; yalnızca doğrudan faillerin birlikte hareket ettiği durumlar bu kapsamda değerlendirilir.

• Yol Kesmek, Konut veya İş Yerinde İşlenmesi

Kişilerin seyahat özgürlüğü veya konut dokunulmazlığına saldırı içeren durumlarda yağma suçu, daha ağır bir cezayla cezalandırılır.

• Savunmasız Durumdaki Kişilere Karşı İşlenmesi

Beden veya ruh sağlığı bakımından kendini savunamayacak durumda olan kişilere karşı yağma suçu işlendiğinde, bu nitelikli hal uygulanır. Ancak, mağdurun cebir veya tehdidi algılayabiliyor olması gerekir. Aksi halde suçun temel ya da nitelikli halinden söz edilemez.

• Suç Örgütünün Korkutucu Gücünden Yararlanılarak İşlenmesi

Bu nitelikli halin uygulanabilmesi için failin örgüt üyesi olması gerekmez. Hatta fiilen bir örgütün varlığı dahi şart değildir. Önemli olan, failin mağduru bir suç örgütü adına hareket ettiğine inandırması ve bu korkutucu gücü kullanarak suçu işlemesidir.

• Suç Örgütüne Yarar Sağlamak Amacıyla İşlenmesi

Bu durum, örgütün gerçekten var olduğu ve failin suçu örgüte yarar sağlama amacıyla işlediği hallerde uygulanır. Bu yarar, yalnızca yağma yoluyla elde edilen malvarlığıyla sınırlı değildir; örgüte dolaylı olarak bir menfaat sağlanmış olması da yeterlidir.

• Gece Vakti İşlenmesi

TCK Madde 6/1-e’ye göre, gece vakti, güneşin batmasından bir saat sonra başlayıp, doğmasından bir saat öncesine kadar devam eden zaman dilimini ifade eder. Gece vakti işlenen suçlarda mağdurun daha fazla korku yaşaması ihtimali yüksek olduğundan, bu durum cezayı artıran bir nitelikli hal olarak düzenlenmiştir.

Yağma Suçunun Cezaları ve Hukuki Sonuçları

Türk Ceza Kanunu’nun 148. Maddesinde düzenlenen yağma suçunun temel hali için 6 yıldan 10 yıla kadar hapis cezası öngörülmüştür. Nitelikli yağma hallerini kapsayan TCK 149. Maddesinde ise bu ceza 10 yıldan 15 yıla kadar artırılmıştır.

Nitelikli hallerin birden fazlasının aynı anda gerçekleşmesi durumunda, hakim ceza tayininde üst sınıra yaklaşacaktır.

Yağma Suçunda Etkin Pişmanlık ve Ceza İndirimi

Kişinin işlediği suçtan pişmanlık duyarak mağdurun zararını karşılayan kişi etkin pişmanlık hükümlerinden faydalanır. TCK 168/3 maddesi yağma suçuna özel bir etkin pişmanlık düzenlemesi getirmiş ve buna göre yağma suçu faili soruşturma aşamasında etkin pişmanlık gösterirse cezasının yarısı, kovuşturma aşamasında etkin pişmanlık gösterirse cezasının üçte biri indirime uğrayabilecektir.

Ayrıca hukuki bir alacağın tahsili amacı ile işlenen yağma ile suçu ile malın değerinin az olduğu yağma suçları daha az cezayı gerektiren hal olarak değerlendirilmektedir.

Hukuki Alacağın Tahsili Durumu (TCK 150/1):

Bir kişinin hukuki bir alacağını tahsil etmek amacıyla tehdit veya cebir kullanması durumunda, yağma suçu değil, tehdit ya da kasten yaralama suçuna ilişkin hükümler uygulanır.

Malın Değerinin Azlığı (TCK 150/2):

Yağma suçunun konusunu oluşturan malın değerinin düşük olması durumunda, verilecek ceza üçte birden yarıya kadar indirilebilir. Bu hüküm, mağdurun uğradığı zararın sınırlı olduğu durumlarda cezanın orantılılığı ilkesini gözetmek amacıyla düzenlenmiştir.

Hırsızlık ve Yağma Suçlarının Farkları

Yağma Suçunda Uzlaşma ve Şikayet Süreçleri

Yağma suçu şikâyete tabi bir suç değildir. Bu nedenle, şikâyetten vazgeçme ceza davasının düşmesine veya cezanın hafifletilmesine neden olmaz. Suçun işlendiği savcılık tarafından öğrenildiği anda re’sen soruşturma başlatılması gerekir. Yağma suçunda herhangi bir şikâyet süresi öngörülmemiştir. Ancak, dava zamanaşımı süresi 15 yıl olduğu için, suçun işlendiği tarihten itibaren bu süre içinde suç savcılığa bildirilmelidir. Aksi takdirde, zamanaşımı süresinin dolması nedeniyle soruşturma yapılamaz.

Yağma suçu ile ilgili yargılama görevi ise ağır ceza mahkemelerine aittir.

5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 253. Maddesi uyarınca, soruşturulması ve kovuşturulması şikâyete bağlı suçlar ile şikâyete tabi olup olmadığına bakılmaksızın Kanunda belirtilen bazı suç tipleri için şüpheli ile mağdur veya suçtan zarar gören arasında uzlaştırma girişiminde bulunulması gerekmektedir.

Ancak, yağma suçu şikâyete tabi suçlardan olmadığı gibi, Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 253. Maddesinde yer alan uzlaşma kapsamındaki suçlar arasında da sayılmamaktadır. Bu nedenle yağma suçu, uzlaşma prosedürüne tabi değildir.

Yağma Suçu ile İlgili Örnek Yargıtay Kararları

Eşinin Bileziklerini Hukuki İlişkiye Dayanan Alacağın Tahsili Amacıyla Yağmalama

Evli olan sanık ile mağdure arasında sanığın işini değiştirmek istemesi üzerine tartışma yaşandığı, 03.10.2015 tarihinde sanığın …’a dönme kararı alarak otobüs terminaline gittiği, buradan mağdureyi arayarak kendisi ile …’a dönüp dönmeyeceğini sorduğu, aldığı olumsuz yanıt üzerine mağdurenin kaldığı kayınvalidesinin evine giderek birkaç ay önce borçlanarak aldığı iki adet altın bileziği, borçlarını ödemek üzere mağdureden geri istediği, bu sırada mağdurenin kolunu sıktığı, mağdurenin “Bilezikleri alman için kolumu kesmen gerekir!” demesi üzerine de bıçak almak için mutfağa yöneldiği, sanığın hareketlerinden korkan mağdurenin kolundaki bileziklerini çıkartarak sanığa verdiği, daha sonra sanığın mağdurenin yüzüne yumrukla vurduğu olayda; suça konu bileziklerin evlilik birliği içerisinde sanık tarafından borçla alınarak mağdureye verildiği, sanık müdafisinin temyiz dilekçesinde de belirttiği üzere bu bileziklerin yatırım amacıyla alındığı, daha sonra sanığın borçları ödemek için bilezikleri geri istemesine rağmen mağdurenin iade etmediği hususları göz önünde bulundurulduğunda, suça konu bilezikler üzerinde sanık ile mağdure arasında alacak hakkı doğuran bir hukuksal ilişkinin bulunduğu ve bu hâliyle sanık hakkında TCK’nın 150. Maddesinin 1. Fıkrasının uygulanması gerektiği kabul edilmelidir (Ceza Genel Kurulu – K.2021/395)

Senet Yağması Suçunda Etkin Pişmanlık

Sanığın mağdurdan aldığı senetler, mağdurun beyanı üzerine sanık tarafından olay anında polise teslim edilmiştir. Fakat sanığın olay anında zaten kaçma imkanı yoktur, polis basit bir üst aramasıyla senetlere ulaşabilecek durumdadır. Mağdurun soruşturma aşamasında şikayetten vazgeçmesi halinin de etkin pişmanlık hükümlerinin uygulanması açısından bir önemi yoktur. Bu nedenle, yağma suçu nedeniyle etkin pişmanlık hükümlerini de düzenleyen TCK 168 maddesi bu olayda uygulanamaz (Yargıtay Ceza Genel Kurulu – Karar No: 2014/258).

Silahla Tehdit Suçu ve Yağma Suçu

Sanık hakkında, mağdurlara yönelik silahla tehdit suçundan dolayı kurulan hükmün incelenmesinde;

Sanığın; 07.10.2013 günü annesi olan mağdurdan para istediği, ancak mağdurun parasının olmadığını söylediği, sanığın bunun üzerine soruşturma evresinde ele geçerilemeyen silahını mağdurun başına doğrultarak yanlarında bulunan kızkardeşi mağduru da katarak “bir gün bunu kafanızda patlatacağım” dediği, sanığın 10.02.2013 günü aynı kast altında mağdurdan bir kez daha para istediği, mağdurun parasının olmadığını söylemesi üzerine kardeşi olan mağdura “git komşulardan para iste” dediği, mağdurun karşı çıkması üzerine mağdurları basit tıbbi müdahale ile giderilebilir ölçüde yaralayıp mutfaktan aldığı bıçağı onlara doğru yönelttiği, mağdurların kendilerini evin yatak odasına kilitleyerek sanıktan kurtuldukları olayda sanığın zaman içinde süregelen bu eylemleri her biri bütün halinde tek yağmaya teşebbüs suçunu oluşturduğu düşünülmeden ayrıca silahlı tehdit suçundan hüküm kurulması hukuka aykırıdır (Yargıtay 6. Ceza Dairesi – Karar: 2017/229).

Sıkça Sorulan Sorular

• Yağma suçu nedir ve hangi unsurları içerir?

Yağma suçu, cebir veya tehdit kullanarak başkasına ait bir malın alınması veya alınmasına karşı koymamaya zorlanmasıdır. Unsurları:

• Başkasına ait bir malın alınması,
• Cebir veya tehdit kullanılması,
• İradenin zorlanması sonucu malın teslim edilmesi veya alınması.

• TCK 149’a göre nitelikli yağma hangi durumları kapsar?

Nitelikli yağma, yağma suçunun daha ağır cezayı gerektiren hâlleridir. Bu durumlar:

• Silahla işlenmesi,
• Kendisini tanınmayacak hâle koyarak işlenmesi,
• Birden fazla kişiyle birlikte işlenmesi,
• Konut, işyeri veya eklentilerinde işlenmesi,
• Savunmasız kişilere karşı işlenmesi,
• Suç örgütü adına veya yararına işlenmesi,
• Gece vakti işlenmesi.

• Yağma suçunda etkin pişmanlık ceza indirimi sağlar mı?

Evet. Fail, suç işlendikten sonra mağdurun zararını tamamen giderirse veya çalınan malı iade ederse, etkin pişmanlık hükümleri uygulanabilir. Bu durumda cezada indirim yapılabilir.

• Yağma ve hırsızlık arasındaki farklar nelerdir?

Yağma: Malın alınmasında cebir veya tehdit kullanılır.

Hırsızlık: Mal, zilyedinin rızası olmadan cebir veya tehdit kullanılmadan alınır.

Yağma suçu, hırsızlık suçuna ek olarak cebir ve tehdidi içerir.

• Yağma suçunda şikayet ve uzlaşma süreçleri nasıl işler?

Yağma suçu şikayete bağlı değildir. Suç işlendiğinde savcılık re’sen soruşturma başlatır.

Uzlaşma kapsamında değildir, bu nedenle tarafların anlaşması yargılamayı etkilemez.

• Gece vakti işlenen yağma suçlarına hangi cezalar verilir?

Gece vakti işlenen yağma suçları nitelikli yağma kapsamında değerlendirilir. Ceza, 10-15 yıl arasında değişir. Gece vakti, TCK’ya göre güneş battıktan bir saat sonra başlayıp, doğmadan bir saat öncesine kadar devam eder.