Uyuşturucu veya Uyarıcı Madde İmal ve Ticareti Suçu (TCK 188) ve Cezaları

Türk Ceza Kanununun 188. maddesinde düzenlenen uyuşturucu ticareti suçu, kamu sağlığını korumayı amaçlayan ve seçimlik hareketlerle işlenebilen bir suçtur. Uyuşturucu maddelerin ruhsatsız veya ruhsata aykırı şekilde imal, ithal, ihraç edilmesi, ülke içinde satılması, satışa arz edilmesi, başkalarına verilmesi, sevk edilmesi, nakledilmesi, depolanması, satın alınması, kabul edilmesi veya bulundurulması fiillerden birinin işlenmesi suçun oluşumu için yeterlidir. Suçun temel cezası 10 yıldan az olmamak üzere hapis ve 1.000 günden 20.000 güne kadar adli para cezasıdır; suçun imal, ithal ve ihraç fiillerinden biri ile işlenmesi halinde ise cezası 20 yıldan 30 yıla kadar hapis ve 2.000 günden 20.000 güne kadar adli para cezasıdır. Çocuklara uyuşturucu satılması veya verilmesi durumunda ise cezanın alt sınırı 15 yıl olarak belirlenmiştir.

Uyuşturucu veya Uyarıcı Madde İmal ve Ticareti Suçu Nedir?

Türk Ceza Kanununun 188. maddesi, uyuşturucu veya uyarıcı madde imal ve ticareti suçunu düzenlemekte olup aşağıdaki gibidir.

“Uyuşturucu veya uyarıcı madde imal ve ticareti

Madde 188- 

(1) Uyuşturucu veya uyarıcı maddeleri ruhsatsız veya ruhsata aykırı olarak imal, ithal veya ihraç eden kişi, yirmi yıldan otuz yıla kadar hapis ve ikibin günden yirmibin güne kadar adlî para cezası ile cezalandırılır. 

(2) Uyuşturucu veya uyarıcı madde ihracı fiilinin diğer ülke açısından ithal olarak nitelendirilmesi dolayısıyla bu ülkede yapılan yargılama sonucunda hükmolunan cezanın infaz edilen kısmı, Türkiye’de uyuşturucu veya uyarıcı madde ihracı dolayısıyla yapılacak yargılama sonucunda hükmolunan cezadan mahsup edilir. 

(3) Uyuşturucu veya uyarıcı maddeleri ruhsatsız veya ruhsata aykırı olarak ülke içinde satan, satışa arz eden, başkalarına veren, sevk eden, nakleden, depolayan, satın alan, kabul eden, bulunduran kişi, on yıldan az olmamak üzere hapis ve bin günden yirmibin güne kadar adlî para cezası ile cezalandırılır. (Ek cümle: 18/6/2014 – 6545/66 md.) Ancak, uyuşturucu veya uyarıcı madde verilen veya satılan kişinin çocuk olması hâlinde, veren veya satan kişiye verilecek hapis cezası on beş yıldan az olamaz.

(4) (Değişik: 27/3/2015-6638/11 md.) a) Yukarıdaki fıkralarda belirtilen uyuşturucu veya uyarıcı maddelerin eroin, kokain, morfin, bazmorfin, sentetik kannabinoid ve türevleri, sentetik katinon ve türevleri, sentetik opioid ve türevleri veya amfetamin ve türevleri olması,

1. b) Üçüncü fıkradaki fiillerin; okul, yurt, hastane, kışla veya ibadethane gibi tedavi, eğitim, askerî ve sosyal amaçla toplu bulunulan bina ve tesisler ile bunların varsa çevre duvarı, tel örgü veya benzeri engel veya işaretlerle belirlenen sınırlarına iki yüz metreden yakın mesafe içindeki umumi veya umuma açık yerlerde işlenmesi, hâlinde verilecek ceza yarı oranında artırılır. 

(5) (Değişik: 18/6/2014 – 6545/66 md.) Yukarıdaki fıkralarda gösterilen suçların, üç veya daha fazla kişi tarafından birlikte işlenmesi hâlinde verilecek ceza yarı oranında, suç işlemek için teşkil edilmiş bir örgütün faaliyeti çerçevesinde işlenmesi hâlinde, verilecek ceza bir kat artırılır. 

(6) Üretimi resmi makamların iznine veya satışı yetkili tabip tarafından düzenlenen reçeteye bağlı olan ve uyuşturucu veya uyarıcı madde etkisi doğuran her türlü madde açısından da yukarıdaki fıkralar hükümleri uygulanır. (Ek cümle: 29/6/2005 – 5377/22 md.) Ancak, verilecek ceza yarısına kadar indirilebilir. 

(7) Uyuşturucu veya uyarıcı etki doğurmamakla birlikte, uyuşturucu veya uyarıcı madde üretiminde kullanılan ve ithal veya imali resmi makamların iznine bağlı olan maddeyi ülkeye ithal eden, imal eden, satan, satın alan, sevk eden, nakleden, depolayan veya ihraç eden kişi, sekiz yıldan az olmamak üzere hapis ve bin günden yirmibin güne kadar adlî para cezası ile cezalandırılır.

(8) Bu maddede tanımlanan suçların tabip, diş tabibi, eczacı, kimyager, veteriner, sağlık memuru, laborant, ebe, hemşire, diş teknisyeni, hastabakıcı, sağlık hizmeti veren, kimyacılıkla veya ecza ticareti ile iştigal eden kişi tarafından işlenmesi halinde, verilecek ceza yarı oranında artırılır.”

Yukarıda verilen kanun maddesi ile uyuşturucu ve uyarıcı madde imal ve ticareti fiilleri kişi sağlığına zararı ile birlikte toplumun bütününün sağlığına, değerlerine, verdiği zarar ve neden olduğu yozlaşma nedeni ile ağır yaptırımlara bağlanmıştır.

Uyuşturucu veya Uyarıcı Madde İmal ve Ticareti Suçunun Unsurları

Uyuşturucu veya uyarıcı madde imal ve ticareti suçu, hem maddi hem de manevi unsurlar yönünden kapsamlı bir değerlendirme gerektiren ağır suçlardan biridir. Suçun unsurları, failden mağdura, suçun konusundan manevi boyutlarına kadar geniş bir çerçevede ele alınmaktadır.

Uyuşturucu ya da Uyarıcı Madde İmal ve Ticareti Suçunun Maddi Unsuru

Uyuşturucu ve Uyarıcı Madde İmal ve Ticareti Suçunda Konu

Bu suçun konusunu uyuşturucu ve uyarıcı maddeler oluşturmaktadır. Bunlar doğal nitelikli olduğu gibi sentetik, yapay da olabilir. TCK 188/4-a maddesi uyarınca suçun konusunun; “ eroin, kokain, morfin, bazmorfin, sentetik kannabinoid ve türevleri, sentetik katinon ve türevleri, sentetik opioid ve türevleri veya amfetamin ve türevleri olması” halinde verilecek ceza yarı oranında arttırılmaktadır. Ayrıca TCK 188/7 maddesinde “uyuşturucu veya uyarıcı madde üretiminde kullanılan ve ithal veya imali resmi makamların iznine bağlı olan madde” nin suçun konusu olması halinde sekiz yıldan az olmamak üzere hapis ve bin günden yirmibin güne kadar adlî para cezası yaptırımı öngörülmüştür.

Uyuşturucu ya da Uyarıcı Madde İmal ve Ticareti Suçunda Fail

Bu suç, herhangi bir kişi tarafından işlenebilir ve özgü suç olarak kabul edilmez. Ancak, TCK’nın 188/8. maddesi, suçun doktor, eczacı, kimyager gibi sağlık ve kimya alanında uzman kişiler tarafından işlenmesi halinde cezayı yarı oranında artırmaktadır. Ayrıca, suçun tüzel kişiler tarafından işlenmesi durumunda, TCK 189. madde gereğince tüzel kişilere yönelik özel güvenlik tedbirleri uygulanır.

Uyuşturucu ya da Uyarıcı Madde İmal ve Ticareti Suçunda Fiil

Uyuşturucu madde imal ve ticareti suçunda TCK 188/1 ve 188/3 maddelerinde birden çok seçimlik hareket bir arada düzenlenmiştir. TCK 188/1 maddesinde uyuşturucu maddenin imali, ithali ve ihracı seçimlik hareket olarak gösterilirken 188/3 maddesinde ise ülke içinde; satmak, satışa arz etmek, başkalarına vermek, sevk etmek, nakletmek, depolamak, satın almak, kabul etmek, bulundurmak hareketleri düzenlenmiştir.

Uyuşturucu ya da Uyarıcı Madde İmal ve Ticareti Suçunun Manevi Unsuru

Uyuşturucu veya uyarıcı madde ticareti suçu, yalnızca kasten işlenebilen bir suç olup, failin bu eylemi doğrudan kast veya olası kastla gerçekleştirmesi mümkündür. Bu suç, TCK 191. madde ile düzenlenen “kullanmak için uyuşturucu veya uyarıcı madde satın alma, kabul etme ve bulundurma” suçlarından manevi unsurlar açısından farklılık gösterir. Burada failin amacı, suçun manevi unsurunu belirler; bu da hükmün hangi maddeye dayanacağını doğrudan etkiler.

Uyuşturucu veya Uyarıcı Madde İmal ve Ticareti Cezaları Nelerdir?

Türk Ceza Kanunu’nun 188. maddesi, uyuşturucu veya uyarıcı madde ticaretini düzenler ve suçun işleniş şekli, faillerin sayısı, suçun yeri ve kullanılan madde türüne göre cezai yaptırımlar belirler. Ruhsatsız veya ruhsata aykırı madde üretimi, ithalatı veya ihracatı, 20-30 yıl hapis ve ağır adli para cezası gerektirirken, bu maddelerin Türkiye içinde satılması, depolanması ya da bulundurulması durumunda en az 10 yıl hapis cezası verilir. Çocuklara yönelik uyuşturucu suçlarında ceza daha da ağırlaşır. Eğitim, sağlık, askeri veya dini binaların yakınlarında suç işlenmesi hâlinde cezalar artırılırken, sentetik maddeler ve organize suçlar da cezayı daha da yükseltir. Metamfetamin gibi sentetik uyuşturucular ise özel bir tehlike arz ederek ağırlaştırıcı nedenler arasında yer alır.

Ağırlaştırıcı Nedenler

Uyuşturucu ticareti suçunun ağırlaştırıcı hallerine bakıldığında, en dikkat çeken durum, uyuşturucu veya uyarıcı madde verilen veya satılan kişinin çocuk olması hâlinde, cezanın on beş yıldan az olamayacak olmasıdır. Ayrıca, uyuşturucu maddelerin eroin, kokain, morfin, sentetik kannabinoid ve türevleri ya da bazmorfin gibi belirli türlerde olması durumunda ceza yarı oranında artırılmaktadır. Ancak, bu maddeler yalnızca kanunda açıkça belirtilen maddelere dayalı olarak cezalandırma sebebi yapılabilir, bu da uygulamada belirli bir sınırlama getirir.

Bunun yanı sıra, suçun okul, yurt, hastane, kışla ya da ibadethane gibi sosyal ve eğitim amaçlı kullanılan alanlarda ve bunların etrafındaki 200 metrelik alanda işlenmesi durumunda, ceza yarı oranında artırılacaktır. Üç veya daha fazla kişi tarafından birlikte işlenmesi veya suç işlemek amacıyla kurulan bir örgüt çerçevesinde gerçekleştirilmesi hâlinde ise ceza bir kat daha artırılmaktadır.

Hafifletici Nedenler

Uyuşturucu ve uyarıcı madde ticareti suçunun hafifletici nedenleri madde 188/7’de, üretimi resmi makamların iznine veya satışı yetkili tabip tarafından düzenlenen reçeteye bağlı olan maddelere ilişkin cezaların yarısına kadar indirilebileceğini belirtmektedir. Ancak bu indirim, tamamen hakimin takdirine bağlıdır ve her somut olayda farklılık gösterebilir.

Uyuşturucu veya Uyarıcı Madde Ticareti Suçuna Etkin Pişmanlık (TCK 192)

Türk Ceza Kanunu madde 188, uyuşturucu ve uyarıcı madde ticareti suçlarına ilişkin cezai yaptırımlar belirlerken, aynı zamanda failler için pişmanlık durumunu da düzenlemiştir. Etkin pişmanlık, suçlunun suçun işlenmesinden sonra, suçla ilgili verdiği bilgilerle adaletin sağlanmasına yardımcı olması durumunda uygulanabilir. Ancak, bu durumun ceza indirimi veya cezasızlık gibi sonuçlar doğurabilmesi için belirli şartların yerine getirilmesi gerekir.

Cezasızlık Nedeni Olabilecek Etkin Pişmanlık

TCK madde 192/1’e göre, uyuşturucu ve uyarıcı madde imal ve ticareti suçlarına karışmış bir kişi, resmi makamlar suç hakkında bilgi edinmeden önce, suç ortakları ve uyuşturucu veya uyarıcı maddelerin saklandığı yerler hakkında bilgi verir ve bu bilgi, suç ortaklarının yakalanmasına veya maddelerin ele geçirilmesine yardımcı olursa, ceza uygulanmaz. Bu etkin pişmanlık türünden faydalanmak için aşağıdaki koşulların yerine getirilmesi gerekir:

1. Failin, TCK madde 188’deki uyuşturucu veya uyarıcı madde imal ve ticareti suçlarına katılmış olması,
2. Suç ortaklarının ve uyuşturucu veya uyarıcı maddelerin saklandığı yerlerin resmi makamlara bildirilmesi.
3. Bu bildirimin, suçun işlendiği adli makamlarca öğrenilmeden önce yapılması
4. Bildirim sayesinde suç ortaklarının yakalanması veya uyuşturucu maddelerin ele geçirilmesi.

Bu şartların tümü sağlandığında, fail cezalandırılmaz.

Cezada İndirim Sebebi Olarak Etkin Pişmanlık

TCK madde 192/3’e göre, uyuşturucu ve uyarıcı madde ticareti suçları hakkında gönüllü olarak bilgi verirse veya suçun meydana çıkmasına ve diğer suç ortaklarının yakalanmasına katkı sağlarsa verilen ceza yardımın niteliğine göre dörtte birden yarısına kadar indirilebilir.

Uyuşturucu Madde Ticareti ve Etkin Pişmanlık Ceza İndirimi

Etkin pişmanlık, ceza indirimi sağlamak için de önemli bir mekanizmadır. TCK madde 192/1’e göre, faile ceza verilmezken, madde 192/3 kapsamında verilen bilgiler doğrultusunda suçun açığa çıkmasına katkı sağlanırsa, cezada indirim yapılabilir. Bu indirim oranı, faile verilen cezanın dörtte birinden yarısına kadar olabilir.

Uyuşturucu ve Uyarıcı Madde İmal ve Ticareti Suçunun Zamanaşımı Süreleri

Türk Ceza Kanunu Madde 66’ya göre, uyuşturucu ticareti suçları, “yirmi yıldan aşağı olmamak üzere hapis cezasını gerektiren suçlarda, yirmi yıl geçmesiyle düşer.” Uyuşturucu ticareti suçu, “yirmi yıldan otuz yıla kadar hapis ve ikibin günden yirmibin güne kadar adlî para cezası” ile cezalandırıldığından, bu suçtan dolayı dava açılmadığı takdirde, 20 yıl sonra cezai sorumluluk zamanaşımına uğrar.

Uyuşturucu veya Uyarıcı Madde Ticareti Suçunun Hukuki Süreçleri

Uyuşturucu veya uyarıcı madde imal ve ticareti suçu, niteliği itibarıyla ağır ceza mahkemesinin görev alanına girer ve soruşturulması da doğrudan Cumhuriyet Savcısı tarafından yapılır.

TCK madde 188 kapsamında yer alan üç suç tipinin kovuşturulması için mağdurun şikayetini beklemeye gerek yoktur; bu suçlar re’sen kovuşturulacak suçlar arasında yer alır. Yani, suçun işlenmiş olması, bu tür davaların otomatik olarak soruşturulmasını sağlar.

Toplumsal güvenlik ve düzenin korunması amacıyla, uyuşturucu ticareti gibi ağır suçlarla ilgili fail ya da iştirakçi olduğundan şüphelenilen kişilerin gözaltına alınması Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 91/4-b.7 hükmü gereğince mümkün olmaktadır.

Uyuşturucu veya Uyarıcı Madde Ticareti Suçunda Yargıtay Kararları

Ceza Dairesi 2024/8635 E. , 2024/9087 K.

“olay günü görevlileri görmesi üzerine kaçmaya çalışan sanığın yakalandığı esnada üzerinden toplam daralı 2,54 gram\net 0,7 gram eroin maddesi, uyuşturucu madde tartımında kullanıldığı değerlendirilen 1 adet hassas terazi ve uyuşturucu madde paketlemede kullanıldığı değerlendirilen 29 adet kağıt parçasının ele geçirilmesi, ele geçirilen maddelerin vasıf ve mahiyeti, saklanma-paketlenme tarzı (uyuşturucu maddelerin paketleniş ve saklanış tarzlarının kullanım amacı ile bulundurulduğunu göstermemesi), ele geçirilen 1 adet hassas terazi üzerinde uyuşturucu maddelerden metamfetamin ve eroin kalıntısının bulunması, sanığın üzerinde hassas teraziyi kullanmak için aldığı uyuşturucu maddeleri tartmak amacıyla taşıdığına yönelik beyanının hayatın olağan akışına aykırı olması, yapılan UYAP sorgusunda sanığın benzer suçtan kayıtlı dosyalarının bulunması ve dosya kapsamında hazırlanan tüm tahkikat evrakı hep birlikte değerlendirildiğinde sanığın üzerinden ele geçirilen uyuşturucu maddenin bu özelliklerini bilerek ticari amaçla “bulundurmak” suretiyle üzerine atılı Uyuşturucu veya Uyarıcı Madde Ticareti Yapma veya Sağlama suçunu işlediği anlaşılmakla; sanığın eylemine uyan TCK’nun 188/3, 188/4-a maddeleri gereğince cezalandırılmasına karar verilerek aşağıdaki şekilde hüküm tesis edilmiştir” demek suretiyle sanığın mahkûmiyetine karar verilmiştir.”

10. Ceza Dairesi 2019/410 E. , 2019/5566 K.

“27/10/2017 ve 30/10/2017 tarihlerinde ele geçen uyuşturucu maddelerin sarılı olduğu paketlerin üzerinden sanığın her iki olayda da birden fazla parmak izinin tespit edilmesi ve dosya kapsamına göre, sanığın atılı suçu işlediğinin sabit olduğu, ancak sanığın her iki eylemde de olay yerinde yakalanmaması nedeniyle TCK’nın 188/3. maddesi kapsamına giren satma, başkalarına verme, sevk etme, nakletme ve paketleme gibi seçimlik hareketleri aynı anda bir defada yapması ihtimal dahilinde olduğundan sanık lehine hareket edilerek zincirleme suç hükümleri uygulanmaksızın TCK 188/3. madde ve fıkrası gereğince mahkûmiyetine hükmedilmesi gerektiği gözetilmeden dosya içeriğine uygun düşmeyen gerekçelerle beraatine karar verilmesi,
Yasaya aykırı, Cumhuriyet savcısının temyiz itirazları bu nedenle yerinde olduğundan, hükmün BOZULMASINA,
Dosyanın …6. Ağır Ceza Mahkemesine, kararın bir örneğinin ise …Bölge Adliye Mahkemesi 5. Ceza Dairesine gönderilmek üzere Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığına verilmesine, 16/09/2019 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.”

SIKÇA SORULAN SORULAR

1. TCK 188 Nedir?

Türk Ceza Kanunu’nun 188. maddesi, uyuşturucu ve uyarıcı madde ticaretini suç sayar ve bu suçun işleniş biçimine, faillerin sayısına, kullanılan madde türüne göre cezalar belirler.

2. Uyuşturucu Satma Cezası Kaç Yıl?

Uyuşturucu veya uyarıcı maddeyi ruhsatsız olarak satışa sunmak, başkalarına vermek veya bulundurmak 10 yıldan az olmamak kaydıyla hapis cezası ile cezalandırılır.

3. TCK 188/3 Etkin Pişmanlık Nedir?

Etkin pişmanlık, uyuşturucu ticareti suçuna karışan kişinin, suç ortaklarını ifşa etmesi veya suçu engellemesi halinde cezasının indirilmesi düzenlemesidir. TCK 188/3, böyle bir durumda cezayı hafifletmeyi öngörür.

4. Uyuşturucu Kuryesi Kaç Yıl Ceza Alır?

Uyuşturucu taşıyan bir kişi, suçun niteliğine göre 10 yıldan 30 yıla kadar hapis cezası alabilir.

5. Metamfetamin Cezası Ne Kadar?

Metamfetamin gibi sentetik uyuşturucularla ilgili cezalar, diğer uyuşturucu maddelere göre daha ağırdır. Genelde 20 yıldan 30 yıla kadar hapis cezası öngörülür.

6. Uyuşturucu Ticareti Suçu Nitelikli Halleri Nelerdir?

Uyuşturucu ticaretinin nitelikli halleri arasında, suçun okul, hastane, ibadethane gibi yerlerde yapılması, 3 veya daha fazla kişi tarafından işlenmesi, bir suç örgütü tarafından yapılması gibi durumlar yer alır. Bu hallerde ceza artırılır.

7. TCK 188/5 Hangi Durumlarda Uygulanır?

TCK 188/5, uyuşturucu suçunun bir çocukla ilgili olarak işlenmesi hâlinde, cezanın artırılmasını öngörür. Çocuklara uyuşturucu vermek veya satmak daha ağır cezalarla sonuçlanır.

8. Uyuşturucudan 13 Yıl Ceza Alan Ne Kadar Yatar?

Cezaevinde infaz, iyi hal durumuna ve cezanın niteliğine göre değişir. Genelde cezaların 2/3’ü kadar bir süre yatılır, ancak bu oran değişebilir. 13 yıl ceza alan bir kişi, yaklaşık 8.5 yıl hapis yatabilir.

9. TCK 188/3 ile TCK 191 Arasındaki Fark Nedir?

TCK 188/3, uyuşturucu ticaretine ilişkin suçlarda etkin pişmanlık durumunda cezaların indirilmesini öngörürken, TCK 191, küçük miktarda uyuşturucu bulunduran ve ticaret amacı taşımayan kişilere ilişkin düzenlemedir.

10. Uyuşturucu Madde Ticaretinde Zincirleme Suç Nedir?

Zincirleme suç, aynı suçun birden fazla kez işlenmesi durumudur. Uyuşturucu ticaretinde zincirleme suç, bir kişi tarafından birden fazla satış yapılması veya dağıtım yapılması durumunda cezaların artmasına neden olur.