Suçu ve Suçluyu Övme Suçu ve Cezası Nedir? (TCK 215)
Suçu ve suçluyu övme suçu ceza hukuku alanında sık karşılaşılan, özellikli bir suç tipi olarak karşımıza çıkar. Suçu ve suçluyu övme suçu ile suçlanıyorsanız veya bu suçlama nedeni ile sizin ya da bir yakınınız hakkınızda gözaltı veya tutuklama tedbirleri uygulanmakta ise mutlaka bir ceza avukatı desteğinden faydalanmanız gerekir. İstanbuldaki ceza hukuku avukatınız, Viridis Legal Partners olarak ceza yargılamasının tüm aşamalarında sizlerin yanındayız.
Suçu ve suçluyu övme suçu ile suçlanıyorsanız etkili ceza avukatı hizmetleri için hemen bizimle iletişime geçin.
Suçu ve Suçluyu Övme Suçu Nedir?
Suçu ve suçluyu övme suçu; işlenmiş bir suçun alenen övülmesi ya da işlenmiş suçun failinin işlediği suç nedeniyle alenen övülmesi olarak tanımlanabilir. Ancak bu suç ile korunan hukuki fayda ve ifade özgürlüğü yarıştığından suçu ve suçluyu övme suçunun cezalandırılması için suçun ya da suçlunun övülmesi nedeni ile kamu düzeni açısından açık ve yakın bir tehlikenin ortaya çıkması gerekmektedir.
Suçu ve suçluyu övme suçu Türk Ceza Kanununun 215. maddesinde düzenlenmiştir.
Suçu ve suçluyu övme
Madde 215
İşlenmiş olan bir suçu veya işlemiş olduğu suçtan dolayı bir kişiyi alenen öven kimse, bu nedenle kamu düzeni açısından açık ve yakın bir tehlikenin ortaya çıkması hâlinde, iki yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
Türk Ceza Kanunu’na göre henüz işlenmemiş bir fiilin övülmesi, suçu ve suçluyu övme suçunu değil suç işlemeye tahrik suçunu oluştururken işlenmiş bir suçun ve failin alenen övülmesi suçu ve suçluyu övme suçunu oluşturur.
Suçu ve suçluyu övme suçunun temel unsurlarından biri aleniyettir. Bu eylemin kamuya açık bir şekilde gerçekleşmesi gerekir.
Suçu ve suçluyu övme suçu, şikâyete bağlı olmaksızın resen soruşturulur ve kovuşturulduğundan herhangi bir şikâyet süresi öngörülmemiştir. Suçun yargılanması asliye ceza mahkemesinde yapılır ve basit yargılama usulü uygulanabilir.
Suçu ve Suçluyu Övme Suçunun Unsurları
Suçun Maddi Unsurları
Bir suçun oluşabilmesi ve cezalandırılabilmesi için, kanunda belirtilen tüm maddi unsurların somut olayda gerçekleşmiş olması gerekir. Suçu ve suçluyu övme suçunun maddi unsurları şu şekilde incelenebilir:
Suçun Konusu:
Suçun konusu, suçun yöneldiği kişi veya nesnedir. Suçu ve suçluyu övme suçunda, övgü fiilinin yöneldiği unsur, işlenmiş bir suç veya suçu işlemiş kişidir.
Fail:
Suçun faili, kanunda belirtilen fiili gerçekleştiren kişidir. TCK’nın 215. maddesinde, işlenmiş bir suçu veya suç işlemiş bir kişiyi öven herkesin bu suçun faili olabileceği ifade edilmiştir. Kanun, fail için herhangi bir özel şart öngörmemiştir; dolayısıyla suçu herkes işleyebilir.
Mağdur:
Bu suçun mağduru, kamu düzeninin korunmasını amaçladığından, toplumun bütün bireyleridir. Suçla korunan hukuki değer kamu barışıdır.
Fiil:
Suçun gerçekleşmesi için failin, işlenmiş bir suçu veya suç işlemiş bir kişiyi alenen övmesi gerekir. Övmek, bir kişinin ya da olayın üstün yönlerini vurgulayarak yüceltmektir. Övgü eyleminin alenen gerçekleştirilmesi, fiilin herkesin görebileceği, duyabileceği bir şekilde yapılması anlamına gelir.
Bu suç, seçimlik hareketli bir suçtur; yani suçu işleyen kişi, fiilini farklı yöntemlerle gerçekleştirebilir. Suçun işlenme biçimi sözle, yazıyla, pankart asarak ya da görsel materyaller paylaşarak olabilir. Kanunda fiilin nasıl gerçekleştirileceğine dair belirli bir sınırlandırma bulunmamaktadır.
Netice: Suçun oluşabilmesi için, eylemin kamu düzeni açısından “açık ve yakın bir tehlike” oluşturması gerekir. Bu nedenle, suçu ve suçluyu övme suçu somut tehlike suçu niteliğindedir ve fiilin gerçekten kamu düzenini bozacak bir risk doğurması aranır.
Suçun Manevi Unsuru
Türk Ceza Kanunu’nda, bir suçun taksirle işlenebilmesi için bunun açıkça düzenlenmiş olması gerekir. Ancak suçu ve suçluyu övme suçu, taksirle işlenebilen bir suç olarak düzenlenmemiştir. Bu nedenle, suçun oluşabilmesi için failin fiili kasten, yani bilerek ve isteyerek gerçekleştirmesi gerekmektedir.
Suçu ve Suçluyu Övme Suçunun Cezası
İşlenmiş olan bir suçu veya işlemiş olduğu suçtan dolayı bir kişiyi alenen öven kimse, bu nedenle kamu düzeni açısından açık ve yakın bir tehlikenin ortaya çıkması hâlinde, iki yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
İlgili suçun ceza alt sınırı belli olmamakla birlikte TCK 49/1 uyarınca belirlenecek temel ceza bir ayın altında olamaz. Bu bilgiler doğrultusunda suçu ve suçluyu övme suçunun cezası 1 aydan 2 yıla kadar hapis cezasıdır.
Suçu ve suçluyu övme suçu kapsamında verilen hapis cezası 1 yıl veya daha az olması halinde mahkeme bu cezayı adli para cezasına çevirebilmektedir.
Suçu ve suçluyu övme suçu nedeniyle verilen hapis cezası 2 yıl veya daha az olduğunda, HAGB kararı verilmesi mümkündür. Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması (HAGB) kararı verilmesi halinde sanık, denetim süresi içinde belirlenen şartlara uygun davrandığında, ceza hukuken ortadan kalkar ve dava düşer.
Cezanın Ertelenmesi, hükmedilen hapis cezasının cezaevinde infaz edilmesinden şartlı olarak vazgeçilmesini ifade eder. Mahkeme, belirli koşullar altında failin cezasını erteleyebilir. Suçu ve suçluyu övme suçu nedeniyle verilen hapis cezası 2 yıl veya daha az olduğunda, sanık hakkında cezanın ertelenmesi kararı verilebilir.
Yargıtay Kararlarıyla Suçu ve Suçluyu Övme Suçu
Yargıtay 16. Ceza Dairesi – Karar : 2018/639
- Suçu ve Suçluyu Övme Suçu
- Türk Ceza Kanunu 215. Madde
08.10.2014 tarihinde Kobani olaylarını protesto etmek amacıyla Erzincan ilinde basın açıklaması sonrasında yapılan gösterilerde 8 kişinin gözaltına alınması üzerine, sanığın Facebook isimli sosyal paylaşım sitesinde “Enes Bediz Karakoluna gidilerek gözaltında bulunan arkadaşlara destek sağlamalarını” talep etmekten ibaret olayda, suçu ve suçluyu övme suçunun unsurlarının oluşmayacağı gözetilerek, sanık hakkında beraat hükmü kurulması gerekirken yazılı olduğu şekilde mahkumiyetine karar verilmesi bozma nedenidir.
Yargıtay 16. Ceza Dairesi – Karar: 2018/3943
- Suçu ve Suçluyu Övme Suçu
- Türk Ceza Kanunu 215. Madde
Oluşa ve dosya kapsamına göre; olay tarihi ve yeri, sanıkların muhatap kitle üzerindeki etkisi, gösterilerin olaysız dağılmış olması da gözetildiğinde, eylemlerin terör örgütünün cebir, şiddet ve tehdit içeren yöntemlerini öven, meşru gösteren ya da bu yöntemlere başvurulmasını teşvik eden bir muhteva içermediğinin anlaşılması karşısında; terör örgütü propagandası suçunun unsurlarının oluşmadığı, ancak sanıklar hakkında 11.04.2013 tarih ve 6459 sayılı Kanunun 10. maddesiyle TCK’nın 215. maddesinde yapılan değişiklikle birlikte kamu düzeni açısından açık ve yakın tehlikenin ortaya çıkması kriteri getirilmiş olup bu yasal değişiklik doğrultusunda suçu ve suçluyu övme suçunun unsurları ve cezalandırılma şartlarının gerçekleşip gerçekleşmediğinin tartışılması, sanık … bakımından aynı saikle yakın tarihlerde gerçekleşen eylemlerde bir suç işleme kararının icrası kapsamında değişik zamanlarda işlenmesi nedeniyle TCK’nın 43/1. maddesinin uygulanması gerektiğinin nazara alınması ve sanıkların hukuki durumlarının buna göre takdir ve tayin edilmesi gerekirken yasal olmayan gerekçe ile yazılı şekilde beraatlerine karar verilmesi, bozma nedenidir.
Suçu ve Suçluyu Övme Suçu ile İfade Özgürlüğü Arasındaki Sınır
İfade özgürlüğü, demokratik bir toplumun temel taşlarından biridir ve Anayasamız ile uluslararası sözleşmeler tarafından güvence altına alınmıştır. İfade özgürlüğü kamu düzeni, başkalarının hakları veya suçun önlenmesi gibi sebeplerle sınırlandırılabilir.
İşlenmiş bir suçu veya suç işlemiş bir kişiyi alenen övmeyi yasaklayan suçu ve suçluyu övme suçu, düşünceyi açıklama özgürlüğüyle doğrudan ilişkilidir ve mahkemeler tarafından yorumlanırken ifade özgürlüğü ile kamu düzeninin korunması arasındaki dengenin gözetilmesi gerekir.
Anayasa Mahkemesi ve AİHM kararlarında da vurgulandığı üzere, eleştiri veya tarihi bir olaya dair değerlendirme ifade özgürlüğü kapsamında korunabilirken, kamu düzenini bozabilecek şekilde suçluların kahramanlaştırılması, suç işleme eğilimini artıran ifadeler suç kapsamında değerlendirilebilir. Bu nedenle, hukuki değerlendirmelerde bağlam, ifade şekli ve topluma etkisi dikkate alınarak karar verilmektedir.
İnternet Yoluyla Suçu ve Suçluyu Övme Suçu
Suçların basın ve yayın yoluyla işlenmesi hâlinde, verilecek ceza yarı oranına kadar artırılır. Ancak, haber verme sınırlarını aşmayan ve eleştiri amacıyla yapılan düşünce açıklamaları suç oluşturmaz.
Sosyal Medyada Suçu ve Suçluyu Övme
Sosyal medya, geniş kitlelere hızlı ve kolay erişim sağlayan bir platform olduğu için suçu ve suçluyu övme suçunun işlenme potansiyelinin yüksek olduğu alanlardan biridir. Paylaşılan bir gönderinin kamuya açık olması, yani herkes tarafından görülebilmesi, suçun alenen işlenmesi şartını genellikle sağlamaktadır.
Sosyal medya platformlarında bu tür paylaşımlar nedeniyle adli soruşturmalar açılabilmekte ve mahkemeler, paylaşımın toplum üzerindeki etkisini, yayıldığı kitleyi ve niyetini değerlendirerek karar vermektedir.
Siyasi ve Tarihi Kişiliklerin Övülmesi Suç Mudur?
Bir siyasi veya tarihi kişiliğin övülmesi, her zaman suçu ve suçluyu övme suçu kapsamında değerlendirilemez. Burada temel kıstas, ilgili kişinin işlediği suçun kesinleşmiş olup olmadığı ve yapılan övgünün kamu düzenine etkisidir.
Örneğin: bir devlet adamının başarılarının veya icraatlarının övülmesi suç teşkil etmez. Ancak, bir kişinin işlediği sabit bir suçun olumlanması veya o suçun işlenmesini teşvik eden ifadeler kullanılması kamu düzeni bakımından açık ve yakın bir tehlike oluşturuyorsa suç kapsamında değerlendirilebilir.
Hukuki ve tarihi yorumlar, akademik tartışmalar ifade özgürlüğü kapsamında değerlendirilir. Ancak övgü, suçu özendirici veya kamu düzenini bozucu bir nitelik taşıyorsa ve kamu düzeni bakımından açık ve yakın bir tehlike oluşturuyorsa suç olarak kabul edilebilir.
Mahkemeler, bu gibi durumları değerlendirirken ifadenin bağlamını, toplum üzerindeki etkisini ve suçu özendirme ihtimalini göz önünde bulundurur.
Sıkça Sorulan Sorular
Suçu ve suçluyu övme suçu hangi durumlarda oluşur?
Suçu ve suçluyu övme suçu, işlenmiş bir suçun veya suç işlemiş bir kişinin alenen övülmesi durumunda meydana gelir. Burada övgünün, kamu düzenini bozacak şekilde, suçu meşrulaştırıcı, özendirici ve toplumsal risk oluşturacak nitelikte olması aranır. Örneğin; bir suçlunun kahramanlaştırılması, suçun olumlu sunulması ve bu sayede benzer eylemlerin teşvik edilmesi durumları bu suç kapsamına girer.
Suçu ve suçluyu övme suçunun cezası ne kadar?
Türk Ceza Kanunu’nun 215. maddesine göre, suçu ve suçluyu övme suçu işleyen kişi, kamu düzenine yol açan somut tehlike oluşturduğu takdirde iki yıla kadar hapis cezasıyla cezalandırılır. Buna ek olarak;
- Hapis cezası 1 yıl veya altında ise adli para cezasına çevrilebilme imkânı,
- 2 yıl veya daha az hapis cezası verildiğinde hükmün açıklanmasının geri bırakılması (HAGB) veya cezanın ertelenmesi gibi alternatif yaptırımlar da uygulanabilir.
Suçluyu övmek ile tarihî veya siyasi bir kişiyi övmek arasında fark var mı?
Evet, fark vardır. Suçu ve suçluyu övmek; işlenmiş suçların veya suç işleyen kişilerin, suçlarının olumlu yorumlanması, meşrulaştırılması ve özendirilmesi şeklinde gerçekleşir. Buna karşın, tarihî veya siyasi kişilerin övülmesi; genel değerlendirme, eleştiri veya tarihsel yorum niteliğinde olabilir. Ancak övgü, eğer suç işlemiş bir kişinin eylemlerini yüceltip, suçun teşvik edilmesine zemin hazırlıyorsa, hukuki sınırları aşmış sayılır. Dolayısıyla bağlam ve niyet, aradaki farkın belirleyici unsurlarıdır.
Sosyal medyada suç işlemiş bir kişiyi destekleyici paylaşımlar yapmak suç mudur?
Sosyal medya üzerinden yapılan paylaşımların içeriği ve amacı büyük önem taşır. Eğer paylaşım; suç işlemiş bir kişiyi öne çıkarıp, onun suçlarını meşrulaştırıyor, suçun tekrarlanmasını veya benzer eylemlerin işlenmesini özendiriyorsa, bu durum suçu ve suçluyu övme suçunun unsurlarını oluşturabilir. Ancak eleştirel yorum, haber verme ya da tartışma niteliğindeki paylaşımlar ifade özgürlüğü kapsamında değerlendirilebilir.
Suçu ve suçluyu övme suçunun ifade özgürlüğü ile ilişkisi nedir?
İfade özgürlüğü, demokratik toplumların temel haklarından biri olmakla birlikte, sınırsız değildir. Kamu düzeni, toplumsal barışın korunması ve suçun teşvik edilmesinin önlenmesi amacıyla belirli sınırlar öngörülmüştür. Suçu ve suçluyu övme suçu da bu sınırlar içinde değerlendirilir. Yani;
Eğer ifade, suçun özendirilmesine, suçun meşrulaştırılmasına veya kamu düzenini bozacak somut tehlike oluşturuyorsa, ifade özgürlüğü kapsamında koruma altına alınmaz. Ancak, akademik tartışmalar, tarihsel yorumlar veya eleştirel değerlendirmeler, içeriklerinde suç övgüsünden uzak kaldıkları sürece korunu
İnternet haberlerinde veya gazetelerde suçlular hakkında olumlu yazılar yazmak suç sayılır mı?
Genellikle, gazetecilik ve haber yazarlığı ifade özgürlüğü kapsamında değerlendirilir. İnternet haberlerinde veya basılı medyada suçlular hakkında olumlu yazılar yazmak, eğer;
Bilimsel, eleştirel veya objektif bilgi verme amacı güdüyor ve suçun teşvik edilmesine yol açmıyorsa, koruma altına alınır. Ancak, suçlunun eylemlerini meşrulaştırıcı, yüceltici veya suçun özendirilmesine neden olacak şekilde sunulması durumunda, hukuki sınırların ihlal edildiği iddia edilebilir.
Kamu düzenini bozmayan övgüler suç sayılır mı?
Suçu ve suçluyu övme suçunun temel unsurlarından biri, övgünün kamu düzeni açısından açık ve yakın bir tehlike oluşturmasıdır. Dolayısıyla, eğer övgüler kamu düzenini bozmayıp, yalnızca kişisel görüş ya da eleştirel yorum olarak kalıyorsa, bu durumda suç unsurları oluşmaz. Yani, somut bir tehlike ve toplumsal zararın varlığı söz konusu değilse, övgü ifadesi cezai yaptırımı tetiklemez.
