İşçinin Haklı Nedenle Derhal Fesih Hakkı: 4857 İş Kanunu

İstifa, hukukumuzdaki adlandırma ile işçinin haklı nedenle derhal feshi, iş dünyasında oldukça yaygın olarak kullanılan ve beraberinde başkaca haklar getirebilen bir fesih yoludur. Günümüzde çalışanların; mobbing, düşük ücret, ayrımcılık veya bunlar gibi başkaca zorlayıcı faktörlere maruz kaldığına sıklıkla şahit oluruz. Bu gibi durumlarda kanun koyucu hem işçiye hem de işverene, iş akdini derhal feshetme hakkı tanımıştır. Bu hakkın tanınmasıyla bireylerin olası haksızlıklardan kendilerini koruması öngörülür. Haklı feshin sonuçları, nasıl yapılması gerektiği ve diğer tüm detaylarını bu yazıda hep birlikte ele alacağız.

Index

Toggle

İşçinin Haklı Nedenle Feshi Nedir?

İşçinin haklı nedenle derhal fesih hakkı; işçinin belirli sebeplerle ihbar süresine bağlı olmadan ve kıdem tazminatına hak kazanarak iş sözleşmesini feshetmesini sağlayan bir hak olarak tanımlanabilir.

Haklı nedenle fesih, işçinin ya da işverenin iş sözleşmesini haklı sebeplere dayanarak derhal feshetmesi durumudur. Bu durum birçok farklı sebepten kaynaklanabileceği gibi, İş Kanunu’nda bu sebeplerin neler olabileceği sıralanmıştır. İş akdini haklı nedenle feshetmek, işçinin yapabileceği bir eylem olduğu gibi işveren tarafından da yapılabilmektedir. Her iki durumda da (istifa veya işten çıkarma) kişi belirli bir süreye veya başkaca bekletici bir meseleye tabi olmaksızın iş akdini derhal sonlandırabilir.

Bununla birlikte, tanımından da anlaşıldığı gibi tek taraflı bir hukuki beyan olan haklı fesih, karşı tarafın rızasına bağlı değildir. Fesih, karşı tarafa ulaştığı andan itibaren hüküm doğurmaya başlar. Burada önemli olan feshin ne zaman yapıldığı değil, daha ziyade karşı tarafın hukuki alanına ne zaman dahil olduğudur.

İş sözleşmesi haklı nedenle feshedildikten sonra işçi ve işveren yönünden farklı sonuçlar doğuracaktır. Örneğin, işçi tazminat alacaklısı olabilirken işveren de tazminat ödemekle yükümlü kılınabilir. Tazminata hak kazanmak için gereken koşulların oluşmamış olması halinde tazminat alınmaması da mümkündür. Dolayısıyla, her haklı feshin nasıl sonuç doğuracağı ayrı ayrı incelenmelidir.

İşçinin Haklı Nedenle Derhal Fesih Sebepleri

Fesih sebepleri her bir somut olayda farklılık gösterebilir. Kimi zaman iş sözleşmesini fesheden kişi işveren olurken kimi zaman da işçi olabilmektedir. Hem işveren hem de işçi bakımından haklı fesih nedenlerinin neler olabileceği 4857 sayılı İş Kanununun 24. maddesinde düzenlenmiştir.

“İşçinin haklı nedenle derhal fesih hakkı 

Madde 24 – 

Süresi belirli olsun veya olmasın işçi, aşağıda yazılı hallerde iş sözleşmesini sürenin bitiminden önce veya bildirim süresini beklemeksizin feshedebilir: 

1. Sağlık sebepleri: 
2. a) İş sözleşmesinin konusu olan işin yapılması işin niteliğinden doğan bir sebeple işçinin sağlığı veya yaşayışı için tehlikeli olursa. 
3. b) İşçinin sürekli olarak yakından ve doğrudan buluşup görüştüğü işveren yahut başka bir işçi bulaşıcı veya işçinin işi ile bağdaşmayan bir hastalığa tutulursa. 
4. Ahlak ve iyiniyet kurallarına uymayan haller ve benzerleri: 
5. a) İşveren iş sözleşmesi yapıldığı sırada bu sözleşmenin esaslı noktalarından biri hakkında yanlış vasıflar veya şartlar göstermek yahut gerçeğe uygun olmayan bilgiler vermek veya sözler söylemek suretiyle işçiyi yanıltırsa. 
6. b) İşveren işçinin veya ailesi üyelerinden birinin şeref ve namusuna dokunacak şekilde sözler söyler, davranışlarda bulunursa veya işçiye cinsel tacizde bulunursa. 
7. c) İşveren işçiye veya ailesi üyelerinden birine karşı sataşmada bulunur veya gözdağı verirse, yahut işçiyi veya ailesi üyelerinden birini kanuna karşı davranışa özendirir, kışkırtır, sürükler, yahut işçiye ve ailesi üyelerinden birine karşı hapsi gerektiren bir suç işlerse yahut işçi hakkında şeref ve haysiyet kırıcı asılsız ağır isnad veya ithamlarda bulunursa. 
8. d) İşçinin diğer bir işçi veya üçüncü kişiler tarafından işyerinde cinsel tacize uğraması ve bu durumu işverene bildirmesine rağmen gerekli önlemler alınmazsa. 
9. e) İşveren tarafından işçinin ücreti kanun hükümleri veya sözleşme şartlarına uygun olarak hesap edilmez veya ödenmezse, 
10. f) Ücretin parça başına veya iş tutarı üzerinden ödenmesi kararlaştırılıp da işveren tarafından işçiye yapabileceği sayı ve tutardan az iş verildiği hallerde, aradaki ücret farkı zaman esasına göre ödenerek işçinin eksik aldığı ücret karşılanmazsa, yahut çalışma şartları uygulanmazsa. 

III. Zorlayıcı sebepler: İşçinin çalıştığı işyerinde bir haftadan fazla süre ile işin durmasını gerektirecek zorlayıcı sebepler ortaya çıkarsa.”

İş Kanunu 24. maddesi uyarıca işçinin haklı fesih sebepleri sağlık ve ahlak ile ilgili olabileceği gibi zorlayıcı sebeplerden de kaynaklanabilir. Kanunda sağlık sebeplerine örnek olarak; işin niteliğinden dolayı işçinin sağlığının tehlikede olması ya da işçinin birlikte çalıştığı kişilerin bulaşıcı hastalık taşıması gibi durumlara yer verilmiştir. Bununla birlikte; işçinin çalıştığı işyerinde, yapılan işin bir haftadan fazla süre ile durmasını gerektirecek durumların ortaya çıkması zorlayıcı sebepler başlığı altında düzenlenmiştir. Ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan hallerde ise, işçinin ücretinin ödenmemesi, şeref ve namusa yönelik sözler söylenmesi gibi toplum kurallarına uymayan hal ve hareketler sayılmıştır.

İşçinin Sağlık Sebepleriyle Haklı Fesih Halleri

Sağlık sebeplerine dayalı haklı fesih halleri, İş Kanunu’nun 24. maddesinde sayılmıştır. Bu hüküm uyarınca;

• İş sözleşmesinin konusu olan işin yapılması işin niteliğinden doğan bir sebeple işçinin sağlığı veya yaşayışı için tehlikeli olursa,
• İşçinin sürekli olarak yakından ve doğrudan buluşup görüştüğü işveren yahut başka bir işçi bulaşıcı veya işçinin işi ile bağdaşmayan bir hastalığa tutulursa,

haklı fesih söz konusu olabilecektir. Örneğin; yüksek katlı binalarda dış cephe temizliği yapan işçinin güvenlik önemlerinin sağlanmamış oluşu, işçinin hayatını ciddi derecede tehlikeye sokar. Buna göre, işçinin bu sözleşmeyi feshetmesi ihtimalinde fesih “haklı nedenle fesih” niteliğinde olacaktır. Bir diğer örnek olarak; aynı ofisi paylaştığı iş arkadaşının verem hastası olması fakat gerekli önlemlerin alınmaması durumu da haklı feshe sebep olabilecektir.

İşçinin Ahlak ve İyi Niyet Kurallarına Aykırılık Sebebiyle Feshi

Kanunda sayılan haklı fesih sebeplerinin bir diğer başlığı ise “ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan” hallerdir. Ahlak ve iyi niyet kuralları, toplumda bireylerin davranışlarını doğruya yönlendiren önemli hususlardan olup, yalnızca iş kanununda değil, hukukun birçok aşamasında önemsenmektedir. Bu toplumsal kuralların hangilerine uyulmamasının haklı fesih sebebine yol açtığı ise ilgili maddede şu şekilde sıralanmıştır:

• İşveren iş sözleşmesi yapıldığı sırada bu sözleşmenin esaslı noktalarından biri hakkında yanlış vasıflar veya şartlar göstermek yahut gerçeğe uygun olmayan bilgiler vermek veya sözler söylemek suretiyle işçiyi yanıltırsa.
• İşveren işçinin veya ailesi üyelerinden birinin şeref ve namusuna dokunacak şekilde sözler söyler, davranışlarda bulunursa veya işçiye cinsel tacizde bulunursa.
• İşveren işçiye veya ailesi üyelerinden birine karşı sataşmada bulunur veya gözdağı verirse, yahut işçiyi veya ailesi üyelerinden birini kanuna karşı davranışa özendirir, kışkırtır, sürükler, yahut işçiye ve ailesi üyelerinden birine karşı hapsi gerektiren bir suç işlerse yahut işçi hakkında şeref ve haysiyet kırıcı asılsız ağır isnad veya ithamlarda bulunursa.
• İşçinin diğer bir işçi veya üçüncü kişiler tarafından işyerinde cinsel tacize uğraması ve bu durumu işverene bildirmesine rağmen gerekli önlemler alınmazsa.
• İşveren tarafından işçinin ücreti kanun hükümleri veya sözleşme şartlarına uygun olarak hesap edilmez veya ödenmezse,
• Ücretin parça başına veya iş tutarı üzerinden ödenmesi kararlaştırılıp da işveren tarafından işçiye yapabileceği sayı ve tutardan az iş verildiği hallerde, aradaki ücret farkı zaman esasına göre ödenerek işçinin eksik aldığı ücret karşılanmazsa, yahut çalışma şartları uygulanmazsa.

işçi iş sözleşmesini haklı nedenle derhal feshedebilecektir.

Ücretin Ödenmemesi Durumunda Haklı Fesih Hakkı

İşçinin emek vererek almaya hak kazandığı ve çalışmalarının karşılığı olan ücretin ödenmemesi, ahlak ve iyi niyet kurallarına aykırılık teşkil etmesi sebebiyle işçiye haklı fesih hakkı sunar. İş Kanunu’nun ilgili maddesinde yer alan “ İşveren tarafından işçinin ücreti kanun hükümleri veya sözleşme şartlarına uygun olarak hesap edilmez veya ödenmezse” hükmü, bu gibi durumlarda işçiye derhal fesihte bulunabileceğini belirtir. Bu hüküm, işçinin hak kaybı yaşamasının önüne geçmek ve onu daha büyük mağduriyetlerden korumak amacıyla kanun koyucu tarafından getirilmiştir.

Zorlayıcı Sebeplerle Haklı Fesih ve Uygulama Koşulları

Haklı fesih nedenleri olarak kanunda değinilen zorlayıcı sebepler, öngörülemeyen ve önlenemeyen olağanüstü durumları kapsar. Deprem, sel, yangın, salgın hastalık, savaş gibi dış faktörler nedeniyle ortaya çıkan olağanüstü durumlar sebebiyle iş sözleşmesinin feshedilmesi, zorlayıcı sebeplerle haklı fesih niteliğinde olacaktır. İş Kanunu’nun 24. maddesi “İşçinin çalıştığı işyerinde bir haftadan fazla süre ile işin durmasını gerektirecek zorlayıcı sebepler ortaya çıkarsa” diyerek, zorlayıcı sebeplere ilişkin olarak işçiye haklı nedenle derhal fesih hakkı tanımaktadır. İlgili maddeye göre, işyerinde bir haftadan fazla olacak şekilde işin durmasını gerektirecek bu gibi durumların ortaya çıkması halinde, işçi iş sözleşmesini haklı nedenle feshedebilecektir. Zorlayıcı sebebin ne olduğu, neyden kaynaklandığı ve nerede ortaya çıktığı her somut olayda değişiklik gösterebilir ancak burada önemli olan husus, işçinin çalıştığı işyerinde işin görülmesini 1 haftadan uzun bir süreyle durdurmasıdır.

İşçinin Haklı Nedenle Fesihte Kıdem ve İhbar Tazminatı

Aslında bu başlık “İstifa edersem kıdem ve ihbar tazminatı alabilir miyim?” sorunusunu cevaplamaktadır. Tazminat, bir işçinin işten ayrılırken gündemine gelen en kritik hususlardan biridir. Kıdem tazminatı, işçinin aynı işyerinde çalıştığı sürenin bir karşılığı olarak ödenirken; ihbar tazminatı, iş sözleşmesinin feshi esnasında bildirim sürelerine uyulmamasının bir sonucu olarak ödenir. Her iki tazminat türüne hak kazanılabilmesi için, kanun koyucu tarafından belirlenmiş bazı koşullar mevcuttur. Örneğin, kişinin kıdem tazminatına hak kazanabilmesi için işyerinde en az 1 yıl süreyle çalışmış olması gerekir. Peki, haklı nedenle fesih halinde kıdem ve ihbar tazminatı alınabilir mi?

Bu sorunun cevabı her iki tazminat türü için de farklılık gösterir. Kıdem tazminatından başlamak gerekirse, gerekli şartların oluşması halinde haklı fesih yani istifa durumunda da kıdem tazminatı alınabilecektir.

Bundan farklı olarak, işçinin haklı fesih hallerinde ihbar tazminatı alınması mümkün değildir. Tanımı itibariyle ihbar tazminatı, bildirim sürelerine uyulmaması durumlarında ödenen bir tazminattır. Ancak, haklı fesih nedeninin ortaya çıkması işçiye derhal istifa etme hakkını tanıdığı gibi işverene de derhal işten çıkarma hakkını tanır. Buna göre, haklı fesih yapılırken uyulacak bir süre olmadığı gibi, bu sürenin aşılması da mümkün değildir. Dolayısıyla, kişi haklı feshi sebebiyle ihbar tazminatı alamayacaktır.

İşçinin Haklı Fesih Bildirimi Nasıl Yapılır?

İşçinin haklı fesih bildirimi, iş sözleşmesinin sonlandırılmasına yönelik tek taraflı bir irade beyanıdır. Bir diğer değişle, bu hakkın kullanılması için karşı tarafın rızasına bağlı olmadan kullanılabilir. İşbu beyanın yapılması ise belli başlı usullere tabidir. Peki, haklı fesih bildirimi şatları nelerdir? Gelin birlikte inceleyelim.

Öncelikle, fesih bildirimi 4857 sayılı İş Kanunu’nun hükümlerine göre yazılı olarak yapılmalıdır. Fakat hemen belirtilmedir ki, bildirimin “yazılı” şekilde yapılması, bildirimin geçerliliği açısından bir zorunluluk olmayıp, sonradan oluşabilecek uyuşmazlık durumlarında ispat yükünün yerine getirilmesi açısından önem arz etmektedir. Bu bakımdan, fesih beyanı yazılı olmadan fiili davranışlarla da yapılabilir. Ancak bu gibi durumlarda fesih iradesini ispatlamak güçleşecektir. Bununla birlikte, fesih yapılırken feshin gerekçesi olabildiğince açık ve net bir şekilde ifade edilmelidir. Feshin gerekçe içermemesi, geçersiz kabul edilmesine yol açabilecektir. Son olarak, fesih beyanı bildirim yapıldığında değil, karşı tarafa ulaştığı anda hüküm doğuracaktır. Burada baz alınan zaman, fesih bildiriminin karşı tarafın hakimiyet alanına girdiği zamandır.

Haklı Fesihte Süre Sınırı ve Hak Düşürücü Süreler

Haklı nedenle fesih bildirimi yapılırken, bazı süre sınırları belirlenmiştir. Ancak, bu süreler bildirimin dayandırıldığı sebebe göre değişkenlik göstermektedir. Fesih bildiriminde bulunurken gerekçe göstermenin, fesih beyanının geçerliliği açısından fazlasıyla önemli olduğundan bahsettik. İşte bu gerekçenin ne olduğu, fesih bildiriminin süre sınırı da bizlere gösterir. Buna göre, eğer haklı feshin gerekçesi sağlık veya zorlayıcı sebeplerden kaynaklanıyorsa, bunlara dayalı fesih bildirimi herhangi bir süre sınırına tabi olmayacaktır. Kişi dilediği zaman bu bildirimi yapabilecektir. Fakat, bir diğer haklı fesih nedeni olan ahlak ve iyi niyet kurallarına aykırılığa dayanan sebeplerle yapılacak olan fesih bildirimi, süre sınırlamasına tabidir. Bu süre sınırına göre, fesih beyanında bulunacak taraf fesih nedenini öğrendiği günden itibaren 6 iş günü ve her halde fiilin gerçekleştiği tarihten itibaren 1 yıl içerisinde karşı tarafa bildirmekle yükümlüdür. Bu süreler hak düşürücü süre niteliğinde olup, belirli süre içinde bildirim yapılmadığı takdirde fesih hakkı kullanılamayacaktır. Daha net bir ifadeyle, süre sınırına uyulmadığı takdirde “ahlak ve iyi niyet kurallarına aykırılık” sebeplerine dayandırarak fesihte bulunulamayacaktır. Yani, başka bir haklı fesih nedeni var ise o sebep çerçevesinde fesihte bulunulabilir.

Yargıtay Kararı: Ücret Ödenmemesi Nedeniyle Haklı Fesih

İşverenin, işçiye ücretini ödememesi veyahut geciktirerek ödemesi, işçi yönünden bir haklı fesih sebebidir. İş Kanunu’nun 24. Maddesi uyarınca:

“e) İşveren tarafından işçinin ücreti kanun hükümleri veya sözleşme şartlarına uygun olarak hesap edilmez veya ödenmezse,

1. f) Ücretin parça başına veya iş tutarı üzerinden ödenmesi kararlaştırılıp da işveren tarafından işçiye yapabileceği sayı ve tutardan az iş verildiği hallerde, aradaki ücret farkı zaman esasına göre ödenerek işçinin eksik aldığı ücret karşılanmazsa, yahut çalışma şartları uygulanmazsa.”

işçi iş sözleşmesini haklı nedenle derhal feshedebilir.

Ücretin ödenmemesi veya geç ödenmesinin sebebi her ne kadar işverenin ödeme güçlüğü çekmesinden de kaynaklanıyor olsa bunun işçi bakımından bir önem arz etmediği Yargıtay kararlarında karşımıza çıkar. Bu konuya ilişkin örnek bir içtihat, Yargıtay 22. Hukuk Dairesi’nin 16.05.2025 tarihli E.2017/22275, K.2019/10867 sayılı kararında görülmektedir. Bu karara göre:

“İşçinin ücretinin işverenin içine düştüğü ödeme güçlüğü nedeniyle ödenememiş olmasının sonuca bir etkisi yoktur. İşçinin, ücretinin bir kısmını 4857 sayılı Kanun’un 33’üncü maddesinde öngörülen ücret garanti fonundan alabilecek olması da işçinin fesih hakkını ortadan kaldırmaz.”

Haklı Nedenle Fesih Halinde Arabuluculuk ve Dava Süreci

İş davalarında arabuluculuk ön şartı artık birçok kişi tarafından bilinen bir husustur. Bu koşulun bazı istisnaları mevcut olsa da haklı fesih durumu bu istisnalardan biri değildir. Kişi fesih sebebiyle açacağı işe iade davası, tazminat davası gibi davalarda öncelikle arabuluculuk sürecini başlatmalıdır. Arabuluculuk süreci, iş sözleşmesinin feshedildiği tarihten itibaren 1 ay içerisinde başlatılmalıdır. Bu sürecin uyuşmazlıkla sonuçlanması durumunda, son arabuluculuk tutanağının imzalandığı tarihten itibaren 2 haftalık süre içerisinde dava yoluna gidilmelidir. Belirtilen süreler hak düşürücü süreler olup, oldukça büyük önem arz etmektedir. Belirtilmelidir ki, arabuluculuğa başvurulduğundan sürecin sonuna gelene kadar geçen sürede bu hak düşürücü süreler işlemez. Arabuluculuk süreci, iş davalarının en kritik noktalarından biri olması sebebiyle bu süreci avukat desteğiyle yürütmenizi tavsiye ederiz.

İşçi Haklı Fesihte İşsizlik Maaşı Alabilir Mi?

İşsizlik ödeneği, ya da halk arası bilinen tabiriyle işsizlik maaşı, iş sözleşmesi sona ermiş sigortalı işçilerin İŞKUR tarafından belirli bir süre boyunca aldıkları maddi destektir. Bu ödeneğe hak kazanmanın belli başlı koşulları mevcuttur. Üstünkörü de olsa bu koşullara değinmek gerekirse; işten çıkan ya da çıkarılan kişinin sigortalı olması, belirli gün sayısı kadar sigorta priminin ödenmiş olması ve İŞKUR’a başvuru süresi içerisinde başvuruda bulunmuş olması gibi şartlar aranmaktadır. İş akdi haklı fesihle sonlanan işçiler de bu şartları sağladıkları takdirde işsizlik ödeneği almaya hak kazanabileceklerdir. Kişinin kendi isteğiyle işten ayrılmış olması ya da işvereni tarafından işten çıkarılmış olması, işsizlik maaşı açısından belirleyici bir unsur değildir. Esas alınan nokta koşulların sağlanıp sağlanmadığıdır.

Viridis Legal Partnes ile İstifa Sürecinde Hukuki Destek

İş ilişkilerinden kaynaklanan davalar oldukça teknik bir yapıya sahiptir. Günümüzde feshin süresi içinde yapılmaması, feshin doğru gerekçelere dayandırılmamış olması, ya da feshin ispata uygun araçlarla yapılmaması işçiyi haklıyken haksız duruma düşürebilmekte, iş mahkemelerindeki yoğunluk sebebiyle iş davalarının oldukça geç sonuçlanması da sürecin oldukça uzamasına neden olmaktadır. İşte tam bu sebeplerle, bu uzun ve teknik süreci iş hukuku avukatınız Viridis Legal Partners ile yürütmeniz sizler için oldukça faydalı olacaktır.

Arabuluculuk şartı, bildirim süreleri ve diğer birçok kritik ayrıntının sizler adına yürütülmesini sağlayacak iş hukuku alanında uzman hukuki destek için bugün bizimle iletişime geçin.

SIKÇA SORULAN SORULAR (FAQS):

İşçi Hangi Durumlarda Haklı Nedenle İş Sözleşmesini Feshedebilir?

İş Kanunu’nun 24. maddesinde sayılan durumlarda iş sözleşmesi haklı nedenle feshedilebilir. Bunlar sağlık sebepleri, işverenin ahlak ve iyiniyet kurallarına aykırı davranışları, işçinin ücretinin eksik ya da geç ödenmesi gibi halleri kapsamaktadır.

İşçi Haklı Nedenle İstifa Ettiğinde Tazminat Alabilir Mi?

İşçi haklı fesihte yani istifa ederse kıdem tazminatı alabilir ancak ihbar tazminatı alınmaz.

İşçi Haklı Nedenle Derhal Fesihte İhbar Süresini Beklemek Zorunda Mı?

İşçi haklı nedenle derhal fesih hakkını kullandığında fesihte ihbar süresini beklemek zorunda değildir.

İşçi Haklı Nedenle Fesihte İşsizlik Maaşı Alınabilir Mi?

İşçi haklı nedenle derhal fesihte de işsizlik maaşına hak kazanmaktadır. Ancak prim ödeme ve başvuru süresi gibi koşulların da yerine getirilmiş olması gerekir.

İşveren Haklı Fesih Gerekçesini Reddederse Ne Olur?

Haklı fesih, karşı tarafın kabulüne bağlı olmayan tek taraflı bir hukuki beyandır. Bu durumda işverenin istifanı kabul etmiyorum şeklindeki beyanı hukuki bir kıymet taşımamaktadır.

İşçi Haklı Nedenle Feshi Ne Kadar Sürede Yapılmalı?

Sağlık veya zorlayıcı sebepler bakımından herhangi bir süre sınırı olmayıp, ahlak kurallarına aykırılık sebeplerinde 6 iş günü ve her halde 1 yıllık hak düşürücü süre mevcuttur.

Psikolojik Taciz (Mobbing) Haklı Fesih Sebebi Sayılır Mı?

Evet, mobbinge maruz kalınması işçi bakımından haklı fesih sebebidir. Ancak burada işçi tarafından mobbing olarak nitelenen yönetici davranışları ve ispat koşulları da önemlidir.